Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie projektu "Strategie rozwoju usług społecznych".

Proces deinstytucjonalizacji systemu wsparcia od lat pozostaje jednym z kluczowych postulatów w obszarze praw osób z niepełnosprawnościami. Rzecznik Praw Obywatelskich z uwagą zapoznał się z przedstawionym przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej projektem "Strategii rozwoju usług społecznych - etap pierwszy, okres programowania: 2021 - 2040".

Rzecznik przypomniał, że już w 2017 r. skierował w tej sprawie apel, poparty przez 54 organizacje społeczne, wzywając właściwe organy do podjęcia odpowiednich działań dla właściwego zabezpieczenia praw osób potrzebujących wsparcia, w szczególności osób z niepełnosprawnościami i osób starszych. Ponadto, wśród podstawowych zaleceń Komitetu ONZ ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami - po pierwszym przeglądzie stanu wdrażania przez Polskę KPON - było przyspieszenie prac nad deinstytucjonalizacją systemu wsparcia.

RPO podkreślił, że tylko kompleksowe i długofalowe działania, oparte o właściwe założenia, realizowane według określonego harmonogramu i z wykorzystaniem stabilnego finansowania mogą zapewnić realizację idei niezależnego życia i włączenia w społeczność, o której mowa w art. 19 KPON. Niezależne życie wymaga dostępnych, ukierunkowanych na człowieka i przystępnych cenowo, opartych na społeczności i rodzinie usług obejmujących pomoc osobistą, opiekę medyczną i interwencje pracowników socjalnych, ułatwiając codzienne życie i dając wybór osobom z niepełnosprawnościami i ich rodzinom. Celem jest stworzenie takiego systemu wsparcia, który umożliwi osobom z niepełnosprawnościami rzeczywiste dokonywanie indywidualnych wyborów, na równi z innymi osobami.

W ocenie Rzecznika Strategia Deinstytucjonalizacji powinna uwzględniać rekomendacje Komitetu ONZ do spraw Praw Osób z Niepełnosprawnościami, a także przyjęte już przez rząd dokumenty programowe, zwłaszcza Strategię na rzecz osób z niepełnosprawnościami 2021-2034 i pozostawać z nimi komplementarna i spójna.

Rzecznik szczegółowo odniósł się też do następujących kwestii: udziału osób z niepełnosprawnościami w projektowaniu i konsultowaniu Strategii, języka stosowanego w dokumencie, braku dokładnego i czytelnego harmonogramu działań, pojęcia deinstytucjonalizacji usług wsparcia, funkcjonowania placówek całodobowych, źródeł finansowania działań, a także usług asystenckich.

Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o analizę przedstawionych uwag oraz uwzględnienie propozycji w dalszych pracach nad strategią.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej w piśmie z 12 października 2021 r. wyjaśnił, iż proces deinstytucjonalizacji usług społecznych jest procesem wielopłaszczyznowym i długoletnim i powinien być wdrażany z zachowaniem podstawowego założenia, że ma on służyć poprawie dobrostanu osób i rodzin. Jego opracowanie i wdrożenie tj. wyznaczenie obszarów, kierunków i działań oraz sposobu realizacji wymaga zaangażowania wszystkich stron – administracji centralnej oraz samorządowej – z poziomu regionalnego, powiatowego i gminnego, jak również organizacji obywatelskich działających w obszarach objętych procesem deinstytucjonalizacji. Taki tryb pracy został przyjęty przy opracowywaniu dokumentu pn. „Strategia rozwoju usług społecznych, polityka publiczna na lata 2021–2035”. Uwzględniając treść opracowywanego dokumentu, jak również biorąc pod uwagę wymogi dla danego rodzaju dokumentu strategicznego (tj. polityki publicznej) oraz komplementarność z innymi już obowiązującymi i opracowywanymi dokumentami przygotowano w ramach MRiPS projekt Strategii rozwoju usług społecznych i poddano otwartym prekonsultacjom, w celu wypracowania jak najlepszych rozwiązań uwzględniających głos całego grona interesariuszy deinstytucjonalizacji, W aktualnym projekcie uwzględniono też uwagi i sugestie zgłoszone przez Rzecznika Praw Obywatelskich, a dotyczące m.in. języka włączającego i zachowującego perspektywę równości, okresu programowania jaki obejmuje Strategia oraz zapisów odnoszących się do finansowania działań.