Wystąpienie do Komisji Europejskiej na braku implementacji przez stronę polską dyrektyw procesowych z dnia 2021-07-14.
Wystąpienie do Komisji Europejskiej na braku implementacji przez stronę polską dyrektyw procesowych.
W toku wykonywania obowiązków Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę, że przepisy prawa polskiego nie odpowiadają wymogom wiążących przepisów dyrektyw regulujących aspekty praw procesowych osób podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym, przyjętych w ramach realizacji planu działań dotyczących praw procesowych z 2009 r.
Wobec braku możliwości podjęcia kroków prawnych w kraju - w szczególności w sytuacji braku niezależnego Trybunału Konstytucyjnego, który mógłby stwierdzić niezgodność pominięcia ustawodawczego z wiążącymi Polskę normami prawa międzynarodowego i europejskiego, RPO zaskarżył do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej niewykonywanie przez Polskę trzech unijnych dyrektyw tj. 1) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/48/UE z 22 października 2013 r. w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania; 2) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1919 z 26 października 2016 r. w sprawie pomocy prawnej z urzędu dla podejrzanych i oskarżonych w postępowaniu karnym oraz dla osób, których dotyczy wniosek w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania; oraz 3) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE z 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym. Terminy ich implementacji upłynęły: 27 listopada 2016 r. (dyrektywa 2013/48), 25 maja 2019 r. (dyrektywa 2016/1919) oraz 2 czerwca 2014 r. (dyrektywa 2012/13).
W ocenie Rzecznika przepisy polskiego prawa nie odpowiadają wymogom wiążących przepisów dyrektyw regulujących prawa procesowe osób podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym. Na przypadki wadliwej implementacji dyrektyw RPO zwracał wielokrotnie uwagę polskim władzom, zwłaszcza Ministrowi Sprawiedliwości i Prezesowi Rady Ministrów. Rzecznik otrzymywał jednak jedynie zdawkowe odpowiedzi wskazujące, że Minister Sprawiedliwości nie dostrzega podniesionych problemów, zaś dyrektywy zostały zaimplementowane poprawnie.
Wobec powyższego, w interesie obywateli polskich i wszystkich osób przebywających na terytorium Polski, Rzecznik zwrócił się z oficjalną prośbą o rozważenie skorzystania z uprawnień, którymi dysponuje Komisja, by doprowadzić do zgodności prawa polskiego z przepisami dyrektyw (m.in. wszczęcia procedury przeciwnaruszeniowej przez KE). Podjęcie takich działań będzie logiczną konsekwencją rozpoczęcia procedury dot. naruszenia prawa UE w odniesieniu do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/343 z 9 marca 2016 r. w sprawie wzmocnienia niektórych aspektów domniemania niewinności i prawa do obecności na rozprawie w postępowaniu karnym, wszczętej 18 lutego 2021 r.