Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie zajmowania w ramach rachunku bankowego także świadczeń niepodlegających zajęciu.

Podczas analizy skarg od obywateli dotyczących prowadzenia działań egzekucyjnych z rachunku bankowego, pojawił się zasygnalizowany przez Związek Banków Polskich problem trudności w identyfikacji przez banki świadczeń nie podlegających egzekucji związany z oznaczaniem przez organy wypłacające świadczenia przelewów oraz brakiem informacji o zmianach numerów rachunków, z których wypłacane są te świadczenia.

Problem ten w szczególności dotyczy świadczeń alimentacyjnych, świadczeń rodzinnych, dodatków rodzinnych, pielęgnacyjnych, porodowych, dla sierot zupełnych, zasiłków dla opiekunów, świadczeń z pomocy społecznej, wychowawczych, jednorazowych świadczeń, o których mowa w art. 10 ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin; świadczeń, dodatków i innych kwot przyznanych na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, świadczeń uzupełniających, czy też dodatkowych świadczeń rocznych dla emerytów i rencistów. Chodzi więc o środki, których celem jest zabezpieczenie podstawowych potrzeb osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej i wymagających wsparcia ze strony państwa.

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich konieczne jest funkcjonowanie realnych mechanizmów zabezpieczających świadczenia zwolnione spod egzekucji, nie tylko na etapie ich wypłaty przez właściwy organ, ale też w przypadku wpłaty świadczeń na rachunek bankowy.

Z przekazanych przez Związek Banków Polskich informacji wynika, każdorazowo, przy wprowadzaniu kolejnego świadczenia zwolnionego spod egzekucji, Związek Banków Polskich we współpracy z Krajową Izbą Rozrachunkową S.A. prowadzi uzgodnienia z podmiotem odpowiedzialnym za wypłaty danego świadczenia w sprawie umieszczania przez podmioty wypłacające odpowiedniego "słowa kodowego" w tytule przelewu, co ułatwia identyfikację świadczenia. W ocenie ZBP błędy w zakresie środków, które podlegają automatycznemu zwolnieniu spod egzekucji sądowej i administracyjnej, mogą wynikać, z braku stosowania przez organy wypłacające świadczenia uprzednio uzgodnionych z sektorem bankowym słów kodowych. Jak wskazuje ZBP część organów wypłacających świadczenia zaprzestało stosowania uzgodnionych fraz, które pozwalają na identyfikację odpowiednich świadczeń. Ponadto, przypadki błędnej identyfikacji świadczeń spowodowane są zmianami numerów rachunków nadawców przez instytucje wypłacające te środki z jednoczesnym brakiem informowania banków o takiej zmianie.

W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o przekazanie informacji o aktualnym stanie czynionych uzgodnień i ich realizacji.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej w piśmie z 6 lipca 2021 r. wskazała, że regulacje dotyczące zwolnienia z egzekucji określonych świadczeń/środków pieniężnych nie należą do właściwości Ministra Rodziny i Polityki Społecznej. Niemniej jednak resort podejmuje działania mające na celu ułatwienie realizacji wyłączeń spod egzekucji świadczeń należących do jego właściwości. Jednocześnie w opinii ministerstwa mechanizmem, który może skutecznie gwarantować, że środki pieniężne pochodzące z niepodlegających egzekucji świadczeń nie będą zajmowane, jest rachunek rodzinny. Wydaje się, że skuteczne rozwiązanie poruszanych w piśmie Rzecznika kwestii, leży po stronie banków i jest nim powszechne wprowadzenie do ofert banków i rozpropagowanie przez banki wśród swoich klientów usługi bezpłatnego rachunku rodzinnego, który gwarantuje, że środki pieniężne pochodzące z niepodlegających egzekucji świadczeń nie będą zajmowane przez organy egzekucyjne.