Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w sprawie stwierdzenia, że zamieszczone w umowach kredytu postanowienia są niedozwolone w rozumieniu art. 3851 § 1 k.c.

Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił udział w postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym w W. i poparł stanowisko strony powodowej w całości.

W niniejszej sprawie Powód dochodzi ustalenia, że zamieszczone w umowach kredytu zawartych przez członków grupy, składające się na walutową klauzulę indeksacyjną postanowienia dotyczące przeliczenia na walutę obcą kwoty kredytu wypłaconej w walucie krajowej, oraz przeliczenia na walutę krajową wartości rat kredytowych wyrażonej w walucie obcej, są niedozwolonymi postanowieniami w rozumieniu art. 3851 § 1 k.c. W związku z bezskutecznością niedozwolonych postanowień przeliczeniowych, pozwany bank zobowiązany jest zwrócić na rzecz każdego członka grupy kwotę stanowiącą różnicę pomiędzy kwotą faktycznie od niego pobraną, w wykonaniu umowy, a kwotą która zostałaby od niego pobrana w okresie objętym pozwem, gdyby raty kredytu obliczane były z pominięciem niedozwolonych postanowień, lecz z pozostawieniem w mocy, bez żadnych zmian, wszystkich pozostałych postanowień.

Rzecznik stanął na stanowisku, iż w niniejszej sprawie, z uwagi na specyfikę postępowania grupowego prowadzonego na podstawie art. 2 ust. 3 u.d.r.p.g., nie jest konieczne orzekanie przez sąd, czy wobec stwierdzenia abuzywnego charakteru i związanej z tym bezskuteczności zamieszczonych w umowach kredytu Członków Grupy postanowień dotyczących indeksacji walutowej, możliwe jest dalsze obowiązywanie tych umów. Dla rozstrzygnięcia o żądaniu pozwu wystarczające jest ustalenie przez sąd, iż podnoszone postanowienia są niedozwolone i z tej przyczyny bezskuteczne, od chwili zawarcia umowy. Stwierdzenie niedozwolonego charakteru wskazanych w pozwie postanowień dotyczących indeksacji walutowej, a w konsekwencji ich bezskuteczności, powoduje, że wszystkie pobrane od Członków Grupy w wyniku ich stosowania kwoty są nienależnym świadczeniem w rozumieniu art. 410 § 2 k.c., niezależnie od oceny czy obowiązywanie umowy kredytu z pominięciem mechanizmu jest prawnie możliwe. Z tego względu uzasadnione jest również żądanie ustalenia, że pozwany Bank zobowiązany jest do zwrotu na rzecz Członków Grupy kwot obliczonych jako różnica pomiędzy kwotami faktycznie pobranymi od nich w wykonaniu umowy kredytu, w okresie objętym pozwem, a kwotami za ten sam okres obliczonymi z pominięciem niedozwolonych postanowień.

W ocenie Rzecznika rozstrzygnięcie o możliwości obowiązywania w odniesieniu każdej umowy kredytu, może być dokonane w postępowaniu indywidualnym, w którym sąd decydować będzie o roszczeniach pieniężnych każdego Członka Grupy, w oparciu m.in. o ustalenia Sądu dokonane w niniejszym postępowaniu.