Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Traktowania w sprawie praw wyborczych kobiet.

Problematyka udziału kobiet w życiu politycznym stanowi od lat jeden z ważniejszych obszarów analiz podejmowanych przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. W ostatnim czasie udało się zrealizować wspólny projekt badawczy Biura RPO oraz badaczy z Uniwersytetu SWPS. W jego ramach przeprowadzone zostały m.in. kompleksowe analizy korzystania przez kobiety z biernego prawa wyborczego w wyborach powszechnych przeprowadzonych w latach 2018-2019, a także badania opinii społecznej dotyczące szeroko pojętego uczestnictwa kobiet w życiu publicznym (politycznym). Końcowe wnioski z części z nich zostały przedstawione w raporcie Rzecznika Praw Obywatelskich pt. "Kwoty i co dalej? Udział kobiet w życiu politycznym w Polsce. Analiza i zalecenia" (dalej jako: raport).

W raporcie przedstawione zostały analizy wyborów do Sejmu RP i Senatu RP oraz Parlamentu Europejskiego przeprowadzonych w 2019 r. Zwrócono szczególną uwagę m.in. na kwestię funkcjonowania w praktyce mechanizmów kwot płci, a także konstrukcje list kandydatów (w wyborach o proporcjonalnym systemie wyborczym). Analizowano również wybory w systemie większościowym.

Zjawisko niedoreprezentowania kobiet w życiu politycznym, a w szczególności w wyborach, jest niewątpliwie złożone i wielowątkowe. Mając na uwadze ustalenia przedstawionego powyżej raportu, jak również wyniki wcześniejszych, prowadzonych od wielu lat analiz Rzecznik podtrzymuje stanowisko, że aby zjawisku temu przeciwdziałać, konieczne jest podjęcie równolegle różnorodnych, dobrze zaplanowanych i skoordynowanych działań. W przekonaniu RPO, w odniesieniu do problematyki równości płci w szeroko pojętym procesie wyborczym, zasadne jest przygotowywanie i wdrażanie rozbudowanych inicjatyw z jednej strony: w zakresie edukacji i promocji, z drugiej strony - poważne rozważenie podjęcia dalszych zmian prawnych.

Rzecznik zwrócił się do Pełnomocnik z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie podjęcia działań odnoszących się do problematyki udziału kobiet w życiu politycznym, a w szczególności korzystania przez kobiety z biernego prawa wyborczego i poinformowanie mnie o planowanej aktywności w tym zakresie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania w piśmie z 3 marca 2022 r. wskazała, że w celu wspierania udziału kobiet w życiu politycznym do Kodeksu wyborczego wprowadzono przepisy dotyczące mechanizmu kwotowego, czyli wymogu zamieszczenia na liście wyborczej nie mniej niż 35% przedstawicieli obu płci. Obecne regulacje prawa wyborczego wpłynęły pozytywnie na obecność kobiet w polityce, jednak wciąż pozostają one niedoreprezentowane w tej dziedzinie. Jednocześnie Pełnomocnik wyraziła przekonanie, że wprowadzanie rozwiązań regulacyjnych typu kwotowego, parytetowego czy suwakowego jest tylko jedną z metod wspierania ambicji politycznych kobiet. Obecnie niezbędne wydaje się zainicjowanie debaty publicznej na temat korzyści płynących ze zrównoważonego udziału kobiet i mężczyzn w polityce oraz działania na rzecz wzmocnienia potencjału politycznego kobiet poprzez edukację, programy mentorskie czy networking. Z tego względu w Krajowym Programie Działań na Rzecz Równego Traktowania na lata 2022-2030 zaplanowano działania na rzecz wzmocnienia potencjału i pozycji społecznej kobiet i dziewcząt. W obecnym kontekście rosnących trudności gospodarczych, priorytetem jest uznanie kluczowego wkładu kobiet we wspólnoty, społeczeństwa i gospodarki. Konieczne jest także zwrócenie należytej uwagi na stworzenie warunków społecznych i ekonomicznych dla korzystania z równych praw przez kobiety i mężczyzn. Pełnomocnik zapewniła ponadto, że ustalenia raportu RPO pt. „Kwoty i co dalej? Udział kobiet w życiu politycznym w Polsce. Analiza i zalecenia” są przydatne w pracach Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Traktowania i będą brane pod uwagę przy okazji planowania wszelkich działań związanych z udziałem kobiet w życiu politycznym.