Wystąpienie do Przewodniczącego Komisji Ustawodawczej Senatu RP w sprawie projektu o zmianie ustawy o petycjach z dnia 2021-02-10.
Wystąpienie do Przewodniczącego Komisji Ustawodawczej Senatu RP w sprawie projektu o zmianie ustawy o petycjach.
Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, że projekt zakłada pewne istotne zmiany w ustawie, m.in.: petycję w danej sprawie byłoby można składać wyłącznie do jednego podmiotu; każdy, kto składałby petycję, byłby zobowiązany do złożenia oświadczenia, że adresat petycji jest jedynym podmiotem, do którego wnoszona jest petycja w danej sprawie; podmiot, do którego byłaby składana petycja uzyskałby możliwość pozostawienia petycji bez rozpatrzenia, jeśli była już w tej sprawie rozpatrywana przez ten podmiot wcześniej; petycje składane elektronicznie musiałyby być podpisane podpisem kwalifikowanym, profilem zaufanym albo podpisem osobistym (obecnie przepis wskazuje, że mogą być podpisane podpisem kwalifikowanym); urzędy rozpatrujące petycje zostałyby zobowiązane do uwzględnienia w zbiorczych informacjach informacji o petycjach przesłanych do innych podmiotów do rozpatrzenia oraz pism, które wpłynęły i nie zostały uznane za petycje.
Zgodnie z art. 63 Konstytucji każdy ma prawo składać petycje do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. W opinii Rzecznika ważne jest zatem, aby to prawo było możliwie szeroko wykorzystywane i nie było ograniczane względami organizacyjnymi po stronie urzędów administracji publicznej.
Rzecznik poddał także w wątpliwość zapisy dotyczące publikowania informacji o pismach, które wpłynęły i nie zostały uznane za petycje. Jest bowiem wiele urzędów rozpatrujących pisma obywateli, które jednocześnie nie są kwalifikowane jako petycje. Dosłowne rozumienie projektowanego przepisu mogłoby oznaczać zaś konieczność opublikowania informacji o wszystkich tego rodzaju pismach, które jednocześnie nie są petycjami.
Rzecznik zwrócił również uwagę na zmianę w zakresie petycji składanych elektronicznie. O ile w uzasadnieniu Senat wskazuje na rozszerzenie katalogu możliwości składania podpisu pod petycją elektroniczną (oprócz podpisu kwalifikowanego zostają dopuszczone podpisy profilem zaufanych oraz podpisy osobiste), to samo brzmienie zmiany mogłoby wprowadzać konieczność zastosowania jednej ze wskazanych form podpisu. Tak skonstruowana zmiana, mimo teoretycznie szerszego katalogu podpisów, jednocześnie zawęża definicje petycji składanej za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Taka zaś interpretacja byłaby, zdaniem Rzecznika, nadmiernym obciążeniem dla składających petycję, w tym dla obywateli. Zapis wymaga zatem rozważenia i ewentualnego doprecyzowania.
W opinii Rzecznika wszelkie zmiany prowadzące do ograniczenia konstytucyjnego prawa petycji powinny być poprzedzone szczególnym namysłem i bardzo wnikliwą analizą. Jednocześnie, na podstawie m.in. napływających do Biura RPO spraw, Rzecznik zauważył, że zdarzają się sytuacje kierowania przed ten sam podmiot jednobrzmiących petycji do różnych podmiotów (np. postulujące przyjęcie konkretnych uchwał przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego). Mają one jednak wywrzeć każdorazowo "osobny" skutek w postaci np. przyjęcia uchwał. Niezmiernie istotne jest więc z powyższych względów odpowiednie, jasne i niebudzące trudności interpretacyjnych (również wśród podmiotów składających petycję) uregulowanie ewentualnych ograniczeń i nowych wymogów formalnych petycji.