Skarga nadzwyczajna od prawomocnego nakazu zapłaty referendarza sądowego przy Sądzie Rejonowym z dnia 2019-02-22.
Skarga nadzwyczajna od prawomocnego nakazu zapłaty referendarza sądowego przy Sądzie Rejonowym.
Zarzucając naruszenie przepisów postępowania, Rzecznik Praw Obywatelskich wskazuje na ewidentne niedopełnienie przez przewodniczącego, a następnie przez referendarza sądowego obowiązku każdorazowego dokonywania przez sąd z urzędu oceny charakteru rozpoznawanej przezeń sprawy cywilnej zawartego w art. 201 § 1 k.p.c. Przepis ten, wraz z art. 202 k.p.c., nakazują na etapie poprzedzającym wydanie nakazu zapłaty zbadanie, czy w sprawie nie zachodzą bezwzględne przesłanki procesowe, a więc takie, których brak sąd bierze pod uwagę z urzędu. Stwierdzenie tych przesłanek oznacza, że istnieje bezwzględna niedopuszczalność wszczęcia procesu. Wskutek naruszenia przepisów referendarz sądowy błędnie uznał, że istnieją postawy do wydania w sprawie nakazu zapłaty i nie odrzucił pozwu.
Tymczasem, jak wynika z ustalonego stanu faktycznego, w sprawie zachodziły przesłanki obligatoryjnego odrzucenia pozwu, albowiem o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa została już prawomocnie osądzona. Analiza akt wcześniejszej sprawy, a zwłaszcza treści pozwu, załączonych do niego kopii dokumentów, protokołów z przebiegu posiedzeń Sądu Rejonowego zawierających oświadczenia stron w zakresie treści dochodzonych roszczeń, wreszcie uzasadnienia wyroku Sądu, pozwala na precyzyjne określenie podstawy sporu oraz przedmiotu rozstrzygnięcia objętego tym wyrokiem. Należy tu wskazać, że w zmieniającym powództwo piśmie powódka obok dotychczas dochodzonych roszczeń wystąpiła z żądaniem zasądzenia na jej rzecz solidarnie od pozwanych kwoty 8.523,91 zł tytułem wykonania niezbędnych prac na obejście lokalu pozwanych w zakresie doprowadzenia mediów. Jako podstawę tego roszczenia wskazano, że pozwany odmówił partycypacji w kosztach wymiany instalacji wodno-kanalizacyjnej oraz wykonania prac polegających na ominięciu lokalu pozwanego. Dokładnie te same okoliczności powódka wskazała jako uzasadnienie roszczenia przeciwko tym samym pozwanym w kolejnym pozwie, przedstawiając te same dowody, jak choćby kopia faktury VAT oraz określając wysokość świadczenia dochodzonego pozwem dokładnie w tej samej kwocie. Zatem, zestawienie treści żądań oraz przytoczonych na ich poparcie okoliczności w sprawie zakończonej wyrokiem Sądu Rejonowego oraz nakazem wydanym przez referendarza sądowego pozwala stwierdzić, że w obu sprawach podstawą sporu jest ten sam stosunek prawny.
Sąd Najwyższy orzekł, że nakaz zapłaty w sposób rażący naruszył prawo na skutek jego niewłaściwego zastosowania, a jego eliminacja konieczna jest dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej. Ponadto wskazał, że wskutek wydania zaskarżonego nakazu zapłaty naruszone zostały zasady i prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji, tj. zasada zaufania do państwa, zasada bezpieczeństwa prawnego, wywodzone z art. 2 Konstytucji oraz prawo do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji). Mając na uwadze znaczenie naruszonych wartości oraz konieczność ich ochrony, Sąd uznał, że przemawia to za wydaniem orzeczenia na podstawie art. 91 § 1 u.SN, pomimo upływu pięcioletniego terminu od dnia uprawomocnienia się zaskarżonego nakazu zapłaty. Oczywistym jest bowiem, że utrzymanie w mocy zaskarżonego nakazu zapłaty, stanowiłoby o nieprzerwanym istnieniu daleko idącego w swych skutkach naruszenia wskazanych wartości, które nie powinno mieć miejsca w demokratycznym państwie prawa. Jednocześnie zdaniem Sądu brak jest podstaw do odrzucenia pozwu Wspólnoty Mieszkaniowej.