Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie kolejności szczepień w ramach Narodowego Programu Szczepień przeciw SARS-CoV-2.

Rzecznik Praw Obywatelskich wyraził zadowolenie z szybkiego wdrażania Narodowego Programu Szczepień przeciw SARS-CoV-2, jednak pewne jego wątpliwości budzi określenie grup priorytetowych, które mają zostać zaszczepione w jednym z pierwszych etapów szczepień, a konkretnie, nieuwzględnienie w tych etapach osób z niepełnosprawnościami, a także opiekunów osób z niepełnosprawnościami.

Obawy Rzecznika są związane z napływającymi do niego sygnałami zaniepokojonych obywateli z niepełnosprawnościami, którzy w pełnym napięciu oczekują na możliwość powrotu do normalniejszego życia bez strachu, zmartwień i ograniczeń, które paraliżują ich życie w ostatnim trudnym czasie. W przeciwieństwie do osób pełnosprawnych, które mogą jakoś funkcjonować w życiu społecznym - z uwzględnieniem pewnych ograniczeń, osoby z niepełnosprawnościami żywią obawę, że nie będą jeszcze długo uczestniczyć w życiu społecznym oraz nie będą mogły wrócić do pracy, nauki, rehabilitacji, czy w miarę normalnego życia. Dodatkowo obawy te potęgują prognozy, z jakimi spotykają się osoby niepełnosprawne, według których szczepienie dla późniejszej grupy, w której się znajdują ma się odbywać pod koniec 2021 roku. Powyższa perspektywa dla tych osób oznacza kolejny rok życia w zamknięciu oraz pozbawia ich prawa do normalnego życia i godnego traktowania.

Jednocześnie Rzecznik zwrócił uwagę na nieuwzględnienie w pierwszych etapach Programu opiekunów osób z niepełnosprawnościami. Powyższe może powodować trudności w opiece nad osobą z niepełnosprawnościami w przypadku np. zakażenia SARS-CoV-2 lub śmierci jej jedynego opiekuna. W pierwszym przypadku, gdy u jedynego opiekuna zostanie potwierdzone zakażenie, jego podopieczny automatycznie otrzyma decyzję o kwarantannie. Powyższa sytuacja może stanowić trudności w zapewnieniu właściwej opieki i pielęgnacji dla osoby z niepełnosprawnością. Natomiast w przypadku śmierci jedynego opiekuna, jego podopieczny może pozostać bez opieki. Dodatkowo, sposób określenia poszczególnych grup priorytetowych nasuwa wątpliwości, czy zostaną w ich ramach uwzględnione wszystkie osoby, znajdujące się w podobnej sytuacji. Przykładowo, czy przez użyte w Programie sformułowanie "nauczyciele" należy również rozumieć opiekunów i opiekunki w żłobkach (literalnie nimi nie są, a stopień zagrożenia wynikający z ich pracy jest co najmniej tożsamy co nauczycieli w placówkach edukacyjnych). Kolejną wątpliwą kwestią jest uwzględnienie na którymś z pierwszych etapów szczepień pracowników centrów pomocy rodzinie (Program wprost wymienia jedynie pracowników ośrodków pomocy społecznej). Nie sposób także jednoznacznie stwierdzić, czy pracownicy i pensjonariusze takich placówek jak izby wytrzeźwień, noclegownie i schroniska dla bezdomnych (zagrożenie wydaje się porównywalne np. z placówkami ochrony zdrowia), są uwzględnieni w Programie jako jeden z priorytetów.

Rzecznik zauważył również, że w niniejszym dokumencie brak jest doszczegółowienia dotyczącego liczebności osób w poszczególnych grupach priorytetowych, które mają zostać zaszczepione w każdym z etapów. Podobnie, nie ma jednoznacznych informacji co do samych grup osób do zaszczepienia. Przedmiotowy dokument nie zawiera szczegółowych informacji w zakresie m.in. wyboru przez pacjenta szczepionki, jednolitego kwestionariusza kwalifikacji pacjenta do szczepienia, zasad szczepień tzw. ozdrowieńców, systemu dystrybucji szczepionek oraz jego zabezpieczeniu przed ryzykiem kradzieży.

W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zajęcie stanowiska w podnoszonej sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia w piśmie z 1 marca 2021 r. wskazała, że w celu zaplanowania skutecznego i bezpiecznego procesu szczepień w związku z trwającą epidemią Rada Ministrów przyjęła Narodowy Program Szczepień przeciw COVID-19. Kolejność szczepień została określona w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Decyzje odnoszące się do poszczególnych etapów szczepień oraz zakwalifikowanych do nich grup zostały wypracowane w wyniku szerokich konsultacji. Podsekretarz Stanu podkreśliła, że wszystkie zgłaszane uwagi i postulaty odnoszące się do ww. regulacji są szczegółowo analizowane, należy jednocześnie podkreślić, że liczba aktualnie dostępnych szczepionek jest z przyczyn niezależnych od rządu ograniczona, a sytuację dodatkowo utrudnia przejściowe ograniczenie dostaw, będące wynikiem decyzji producentów. Z tego powodu, doceniając wagę wielu spośród zgłaszanych propozycji, nie jest możliwe umieszczenie w grupach priorytetowych przedstawicieli wszystkich środowisk, które występują w tej sprawie do Ministra Zdrowia. Co istotne, w chwili obecnej nie przewiduje się możliwości wyboru szczepionki przez pacjenta. Dobór szczepionki zależy przede wszystkim od wskazań populacyjnych, dostępności preparatu, wywiadu i badania kwalifikacyjnego dokonanego przez lekarza, wieku osoby szczepionej i grupy priorytetowej.