Wystąpienie do Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w sprawie jakości tłumaczenia na polski język migowy programów telewizyjnych w związku ze stanem epidemii z dnia 2020-11-23.
Wystąpienie do Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w sprawie jakości tłumaczenia na polski język migowy programów telewizyjnych w związku ze stanem epidemii.
Trwająca od kilku miesięcy pandemia uwypukliła szereg problemów, z którymi zmagają się osoby z niepełnosprawnościami. W związku z aktualnymi okolicznościami kreującymi zagrożenie dla bezpieczeństwa zdrowotnego całego społeczeństwa, kluczowe jest m.in. zapewnienie dostępu do informacji o działaniach władz publicznych oraz możliwości uzyskania pomocy w przypadku zagrożenia zachorowaniem na COVID-19. W sytuacji, gdy wprowadzane są nowe regulacje oraz kolejne obostrzenia, każda osoba powinna mieć dostęp do informacji i móc zapoznać się z nowymi komunikatami. Tylko w przypadku, gdy wszyscy obywatele uzyskają dostępną dla nich informację o środkach ostrożności, możliwych formach wsparcia i konsekwencjach niestosowania się do wprowadzanych ograniczeń jako społeczeństwo mamy szansę zminimalizować ryzyko rozprzestrzeniania się SARS-CoV-2 (koronawirusa) i ograniczyć niebezpieczne skutki znacznego wzrostu zachorowań w tym samym czasie.
Rzecznik Praw Obywatelskich wielokrotnie zwracał uwagę na sytuację osób z niepełnosprawnościami, w tym osób głuchych i niedosłyszących. Wskazywał na nieprawidłowości, jakie występowały w zakresie dostępności komunikatów na temat epidemii, w tym wystąpień przedstawicieli organów władzy publicznej. Pomimo zapewnienia tłumaczenia na język migowy, przekaz pozostawał nieczytelny dla adresatów ze względu na niewystarczającą wielkość tłumacza PJM, a także zakrywanie osoby tłumaczącej przez tzw. paski informacyjne. Środowisko osób z niepełnosprawnością słuchu wskazuje nadal, że pomimo umieszczenia tłumacza polskiego języka migowego, jego wielkość uniemożliwia zapoznanie się z przekazywanymi treściami.
Rzecznik zauważył ponadto, że społeczność osób głuchych jest bardzo zróżnicowana. Nie wszyscy posługują się polskim językiem migowym. Osoby słabosłyszące zwracają uwagę na brak napisów z konferencji prasowych Prezesa Rady Ministrów oraz Ministra Zdrowia, co pozbawia ich dostępu do kluczowych informacji.
W tej sytuacji Rzecznik podtrzymuje apel osób indywidualnych i organizacji osób głuchych i niesłyszących o przedstawienie stanowiska Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w zakresie wytycznych dla nadawców w sprawie sposobu realizacji i jakości tłumaczeń na język migowy w utworach audiowizualnych w związku ze stanem epidemii koronawirusa. W ocenie Rzecznika jasny przekaz organu kontroli państwowej, jakim jest Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, w znaczący sposób wpłynie na poprawę jakości tego tłumaczenia, a przez to może zapewnić praktyczną realizację prawa do informacji osób z niepełnosprawnością słuchu.
Rzecznik Praw Obywatelskich, jako organ monitorujący wdrażanie w Polsce postanowień Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, w tym trudnym czasie wielką wagę przykłada do zapewnienia jak najwyższego poziomu bezpieczeństwa osobom w szczególny sposób narażonym na wykluczenie, którymi niewątpliwie są osoby z niepełnosprawnościami. Co istotne, osoby z niepełnosprawnościami powinny mieć zapewniony dostęp do środków komunikacji, w tym technologii i systemów informacyjno-komunikacyjnych, powszechnie dostępnych lub powszechnie zapewnianych, zarówno na obszarach miejskich, jak i wiejskich, na zasadzie równości z innymi osobami. Środki podejmowane w tym celu przez państwo obejmują rozpoznanie i eliminację przeszkód i barier w zakresie dostępności informacji, komunikacji i innych usług, w tym usług elektronicznych.
Artykuł 32 ust. 2 Konstytucji stanowi, że nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Z kolei zgodnie z przepisami ustawy o radiofonii i telewizji nadawcy programów telewizyjnych są obowiązani do zapewniania dostępności audycji dla osób niepełnosprawnych z powodu dysfunkcji narządu wzroku oraz osób niepełnosprawnych z powodu dysfunkcji narządu słuchu, przez wprowadzanie udogodnień dla osób niepełnosprawnych, tak aby co najmniej 50% kwartalnego czasu nadawania programu, z wyłączeniem reklam i telesprzedaży, posiadało takie udogodnienia. Zapewnienie dostępności informacji dla osób głuchych i słabosłyszących, w tym zadbanie o odpowiednią jakość tłumaczeń na język migowy, z pewnością wpisuje się w realizację interesu publicznego oraz prawa do pozyskiwania informacji na zasadzie równości z innymi osobami.
Biorąc powyższe pod uwagę, Rzecznik zwrócił się do Przewodniczącego z prośbą o podjęcie niezbędnych działań w celu zagwarantowania osobom z niepełnosprawnościami realizacji ich praw, w tym prawa pozyskiwania informacji na zasadzie równości z innymi osobami.