Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie projektu rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie postępowania kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów.

Rzecznik Praw Obywatelskich podziela stanowisko w zakresie potrzeby wprowadzenia zmian odnoszących się do dostępności egzaminów na biegłego rewidenta dla osób z niepełnosprawnościami. RPO zauważa również, że kierunek zmian we wskazanym rozporządzeniu jest zgodny z celem zawartym w art. 24 ust. 5 Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami, zgodnie z którym na organach państwa ciąży obowiązek zapewnienia, że osoby z niepełnosprawnościami będą miały dostęp do powszechnego szkolnictwa wyższego, szkolenia zawodowego, kształcenia dorosłych i możliwości uczenia się przez całe życie, bez dyskryminacji i na zasadzie równości z innymi osobami i w tym celu zostaną zapewnione racjonalne usprawnienia.

Rzecznik zwrócił uwagę, że jednym z podstawowych problemów w obszarze ochrony praw osób z niepełnosprawnościami, świadczącym o ich systemowej dyskryminacji, jest odmawianie tym osobom możliwości dokonywania wyborów oraz sprawowania kontroli nad własnym życiem. Tak rozumiana niezależność osoby z niepełnosprawnościami nie oznacza zdolności do wykonywania samodzielnie każdej czynności, ale odnosi się do braku kontroli ze strony innych osób, które za nią dokonują wyborów i decydują o stylu jej życia. Ma to istotne znaczenie, bowiem do dnia dzisiejszego powszechnie uważa się, że osoby z niepełnosprawnościami nie są w stanie żyć samodzielnie wśród innych ludzi. Dlatego też niezbędne jest wdrożenie takich racjonalnych usprawnień, aby każdy mógł swobodnie podejmować decyzje i realizować swoje ambicje, również w życiu zawodowym.

Zaproponowane rozwiązanie w zakresie wydłużenia czasu trwania egzaminu na wniosek kandydata na biegłego rewidenta wydaje się rozwiązaniem słusznym i zgodnym z oczekiwaniem środowiska osób z niepełnosprawnościami. Należy jednak odnieść się do wprowadzonych wcześniej racjonalnych usprawnień w zakresie dostępu do zawodu adwokata, radcy prawnego oraz notariusza. Porównanie zaproponowanych rozwiązań z wcześniej przyjętymi nasuwa kilka wątpliwości.

Rzecznik wskazał np., że w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie przeprowadzania egzaminu radcowskiego została wprowadzona możliwość rozwiązywania zadań egzaminu odręcznie lub przy użyciu własnego sprzętu komputerowego. W przypadku rozwiązywania zadań egzaminu z wykorzystaniem własnego sprzętu komputerowego Przewodniczący komisji egzaminacyjnej lub jego zastępca informuje zdających o wymogach technicznych dotyczących przygotowania i przeprowadzenia egzaminu radcowskiego oraz o sposobie użycia tego sprzętu przy rozwiązywaniu zadań z egzaminu radcowskiego, uniemożliwiającego przekaz lub odbiór informacji, przez zamieszczenie ogłoszenia na stronach internetowych poszczególnych okręgowych izb radców prawnych lub pisemnie. W ocenie Rzecznika istnieje możliwość wprowadzenia podobnej regulacji w omawianym rozporządzeniu. Wskazane rozwiązanie pozwala również na wykorzystanie sprzętu komputerowego już przystosowanego do potrzeb osoby z niepełnosprawnością, co ograniczyłoby wydatki związane z zakupem odpowiedniego oprogramowania.

Ponadto, Rzecznik zauważył, że projektowane rozwiązania nie zostały skierowane do konsultacji osób bezpośrednio zainteresowanych, ani przedstawicieli organizacji pozarządowych reprezentujących środowisko osób z niepełnosprawnościami. Wskazana regulacja jest kierowana przede wszystkich do przyszłych kandydatów - osób z niepełnosprawnościami, tym samym trudno uznać za właściwe, aby planowane rozwiązania powstały bez znaczącego udziału organizacji reprezentujących osoby z niepełnosprawnościami. Powyższy projekt nie został również skierowany do Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.

Mając powyższe na uwadze, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o analizę przedstawionych uwag oraz uwzględnienie ww. propozycji w dalszych pracach.