Wystąpienie do Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie potrzeby przeprowadzenia prac legislacyjnych w celu uregulowania sytuacji obywateli zrzeszonych w spółdzielniach mieszkaniowych z dnia 2020-10-14.
Wystąpienie do Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie potrzeby przeprowadzenia prac legislacyjnych w celu uregulowania sytuacji obywateli zrzeszonych w spółdzielniach mieszkaniowych.
Wyrokiem z dnia 10 czerwca 2020 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 4 ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo spółdzielcze (dalej jako: u.z.s.m.) jest niezgodny z art. 58 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2 Konstytucji (sygn. akt K 3/19). Trybunał zdecydował - na podstawie art. 190 ust. 3 Konstytucji, że art. 4 u.z.s.m. traci moc obowiązującą po upływie 12 (dwunastu) miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, a zatem dopiero 19 czerwca 2021 r.
Zgodnie ze zdyskwalifikowanym, jako niekonstytucyjny, przepisem art. 4 u.z.s.m. członek spółdzielni, któremu w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy nie przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu albo prawo odrębnej własności lokalu oraz któremu nie przysługuje roszczenie o ustanowienie prawa odrębnej własności lokalu lub roszczenie o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, traci z tym dniem członkostwo w spółdzielni.
Jak to zostało wykazane podczas postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, regulacja ta wywołała liczne, niepożądane, a prawdopodobnie również nieprzewidziane przez ustawodawcę, skutki prawne. Przede wszystkim, jak wynikało z informacji udzielonej przez Krajową Radę Spółdzielczą, praktyka stosowania tego przepisu była niejednolita. Wskutek tego, w niektórych spółdzielniach mieszkaniowych określone osoby zachowały (przynajmniej formalnie, wskutek niepodjęcia przez organ spółdzielni żadnych decyzji w tej kwestii) członkostwo, podczas gdy w innych, osoby będące w tożsamej sytuacji faktycznej i prawnej, członkostwo utraciły. Obecnie, jak wynika ze skarg wpływających do Biura RPO, stan chaosu - jednoznacznie skrytykowany przez Trybunał Konstytucyjny - trwa nadal.
Rzecznik Praw Obywatelskich podkreślił, iż z treści uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego wyraźnie wynika, że kwestia utraty członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej, warunkowana brakiem powiązania pomiędzy spółdzielnią a daną osoba węzłem o charakterze majątkowym, wymaga ponownego przemyślenia, a zakwestionowana regulacja w sposób zbyt szeroki pozbawiła ex lege członkostwa określone grupy osób. Z tego właśnie względu podejście przez sądy obecnie w sposób czysto formalny do rozstrzyganych sporów i oparcie się na treści nadal formalnie obowiązującego art. 4 u.z.s.m. może prowadzić do wydawania orzeczeń niesprawiedliwych i utrwalających rozwiązania uznane przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konstytucją. Może także dojść do sytuacji, w której sądy w ogóle wstrzymają się z wydaniem orzeczeń w omawianej kategorii spraw (w której kwestią wymagającą rozstrzygnięcia czy to wprost czy przesłankowo jest członkostwo w spółdzielni mieszkaniowej) aż do czasu uchwalenia nowych regulacji przez ustawodawcę. W ten sposób dochodzić będzie do przewlekania postępowań sądowych i przedłużania stanu niepewności prawnej.
Ze wskazanych wyżej powodów wydaje się, że niezbędne jest jak najszybsze podjęcie i przeprowadzenie prac legislacyjnych, których celem będzie dostosowanie stanu prawnego do treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 czerwca 2020 r. Wymaga tego ochrona praw obywateli, zrzeszonych w spółdzielniach mieszkaniowych.
Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o pilne zainicjowanie w podległym resorcie prac legislacyjnych w przedstawionej sprawie, a jeżeli prace takie zostały już podjęte, to o poinformowanie, na jakim znajdują się etapie oraz wskazanie treści projektowanych rozwiązań.