Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w sprawie zasad realizacji widzeń osadzonych z najbliższymi.

Z przekazanej przez Dyrektora Generalnego SW odpowiedzi na poprzednie wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich w przedmiotowym zakresie wynika, że w indywidualnych przypadkach dopuszcza się udzielenie widzenia z osobami niebędącymi najbliższymi członkami rodziny osadzonego, a decyzję w tym zakresie każdorazowo podejmuje dyrektor jednostki penitencjarnej. Wyjaśnienia te nie stanowią jednak odpowiedzi na pytanie, czy ograniczenie kręgu osób odwiedzających wyłącznie do osób najbliższych, ma istotne znaczenie z epidemicznego punktu widzenia. Należy się również zastanowić, jakimi kryteriami będzie kierował się dyrektor jednostki penitencjarnej rozpatrując wniosek skazanego o wyrażenie zgody na widzenie z osobą, która nie należy do kręgu osób najbliższych, lecz - co istotne - wcześniej odwiedzała skazanego jako osoba bliska.

Zdaniem Rzecznika zapewnienie osobom pozbawionym wolności możliwości spotkań z dziećmi wydaje się być kluczowe w realizacji ich prawa do utrzymywania więzi z rodziną. Istotnym jest, że osadzeni od kilku miesięcy oczekują na moment, w którym będą mogli zobaczyć swoje dzieci. Niezaprzeczalnym jest, iż panująca epidemia wymusza wprowadzenie pewnych restrykcji również w sposobie realizacji widzeń, jednakże dalsze pozbawienie osadzonego rodzica bezpośredniego kontaktu ze swoim dzieckiem w trakcie widzenia, w ocenie Rzecznika, jest zbyt daleko idącym obostrzeniem. Do Biura RPO w dalszym ciągu wpływają wnioski od rodzin osób pozbawionych wolności, w których wnioskodawcy podnoszą, iż ciągłe odseparowanie dzieci od jednego z rodziców jest dla dzieci niezmiernie krzywdzące i trudne do racjonalnego wytłumaczenia. Z wniosków tych wybrzmiewa ponadto niezrozumienie dla faktu, że również nastoletnie dzieci nie mogą odwiedzić rodzica w więzieniu mimo, że z uwagi na starszy wiek i większą zdolność oceny sytuacji są w stanie dostosować się do panujących rygorów sanitarnych.

Rzecznik podziela pogląd Dyrektora Generalnego SW, iż w jednostkach penitencjarnych przebywają osadzeni, którzy wymagają szczególnej ochrony, a sytuacja dużego zagęszczenia osób na małej powierzchni, jak to ma miejsce w jednostkach penitencjarnych, nie sprzyja opanowaniu pandemii. Niemniej jednak, nie należy tracić z pola widzenia faktu, iż prawdopodobnie walka z epidemią koronawirusa będzie trwała przez następne miesiące albo i lata. Dlatego też, w opinii Rzecznika, Służba Więzienna stoi przed koniecznością wypracowania procedur, które w perspektywie długoterminowej pozwolą osadzonym na realizację przysługujących im praw, mimo trwania epidemii.

Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do Dyrektora Generalnego SW z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Zastępca Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w piśmie z 17 września 2020 r. poinformował, że Służba Więzienna w każdym przypadku dokonuje szczegółowej analizy proponowanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich rozwiązań. W tym aspekcie należy podkreślić, że udzielanie widzeń w sposób całkowicie eliminujący sposobność nawiązania bliższego kontaktu, czyli w sposób, w jaki co do zasady, realizowane są widzenia tymczasowo aresztowanych z definicji realizowany jest w aresztach śledczych. Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym, areszty śledcze mogą być tworzone jako samodzielne areszty lub jako wyodrębnione oddziały zakładów karnych, te natomiast organizowane są jako jednostki typu zamkniętego, półotwartego i otwartego, które różnią się w szczególności stopniem zabezpieczenia, izolacji osadzonych oraz wynikającymi z tego ich obowiązkami i uprawnieniami. Oznacza to, że ze względów formalnych, część zakładów karnych i aresztów śledczych typu otwartego lub półotwartego nie posiada infrastruktury do realizacji widzeń w zaproponowanej formie. Mając powyższe na uwadze oraz wprowadzane, od 1 sierpnia 2020 roku, stopniowe łagodzenie ograniczeń wynikających z art. 247 Kodeksu karnego wykonawczego nie tylko nie stanowiło dodatkowych obostrzeń lecz było wyrazem szczególnej troski o zdrowie dzieci osadzonych i zapewnienie im bezpieczeństwa epidemicznego.