Skarga nadzwyczajna w sprawie o ustalenie ojcostwa z dnia 2020-07-10.
Skarga nadzwyczajna w sprawie o ustalenie ojcostwa.
Pozwem z dnia 10 października 2013 r. małoletni powód, zastępowany przez matkę wystąpił do Sądu Rejonowego przeciwko M.W. o ustalenie ojcostwa oraz roszczenia z tym związane. Wyrokiem z dnia 15 lipca 2014 r. Sąd Rejonowy ustalił, że M.W., jest ojcem małoletniego, pozbawił pozwanego władzy rodzicielskiej nad małoletnim, zasądził alimenty od pozwanego na rzecz małoletniego oraz zasądził od pozwanego na rzecz matki powoda pokrycie wydatków związanych z ciążą i porodem oraz kosztów trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie porodu. Wyrokowi nadał rygor natychmiastowej wykonalności.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich, wskutek wydania przez Sąd Rejonowy powyższego wyroku doszło do naruszenia, chronionego w ramach Konstytucji RP, prawa M.W. do życia prywatnego i rodzinnego. Analiza akt postępowania wskazuje, że sąd nie wykazał się dostatecznym zaangażowaniem w wyjaśnienie kwestii ojcostwa pozwanego. Z uwagi na brak możliwości ustalenia miejsca zamieszkania pozwanego, a co za tym idzie jego osobistego udziału w sprawie, nie było możliwe przeprowadzenie dowodów przyrodniczych. W szczególności badania kodu genetycznego DNA, który to dowód prawidłowo przeprowadzony pozwala ze 100% pewnością na wykluczenie ojcostwa i z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością na jego ustalenie. W sytuacji zatem niemożności przeprowadzenia tego dowodu, tym bardziej mocniejszy akcent powinien zostać położony przez Sąd na osobowe źródła dowodowe. Nie można również przejść obojętnie obok braku aktywności procesowej po stronie kuratora. W świetle całokształtu okoliczności sprawy (brak jakichkolwiek dowodów uwiarygadniających twierdzenia matki dziecka) kurator powinien wykazać się większą inicjatywą w obronie praw osoby, którą reprezentował. Tymczasem kurator nie zadał przesłuchiwanej matce małoletniego powoda żadnych pytań, ostatecznie uznał, że roszczenia strony powodowej nie są w żaden sposób wygórowane i poparł powództwo.
Stosownie do art. 26 ustawy o Sądzie Najwyższym rozpatrywanie skarg nadzwyczajnych należy do właściwości Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego. Jednak w uchwale z dnia 23 stycznia 2020 r. podjętej przez połączone Izby: Cywilną, Karną oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego stwierdzono, że sprzeczność składu sądu z przepisami prawa w rozumieniu art. 379 pkt 4 k. p. c. zachodzi także wtedy, gdy w składzie sądu bierze udział osoba powołana na urząd sędziego Sądu Najwyższego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw. Nie ulega zaś wątpliwości, że cały skład Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego został powołany w sposób opisany w treści uchwały Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r. W związku z powyższym, kierując się wskazaniami zawartymi w uchwale z dnia 23 stycznia 2020 r. Rzecznik złożył niniejszą skargę nadzwyczajną do Izby Cywilnej Sądu Najwyższego jako Izby przedmiotowo właściwej do rozpoznawania spraw z zakresu prawa cywilnego, a do takich należy sprawa objęta niniejszą skargą nadzwyczajną.
Sąd Najwyższy wskazał, że Sąd Rejonowy w L. wydając zaskarżony wyrok bez przeprowadzenia wnikliwego postępowania dowodowego, wyłączenie na podstawie zeznań matki małoletniego dziecka nie wywiązał się z obowiązku wynikającego z treści art. 18 Konstytucji. W konsekwencji pozbawił małoletniego i pozwanego prawa do uzyskania pewności co do biologicznego pochodzenia i ustalenia więzów pokrewieństwa zgodnie ze stanem rzeczywistym. Natomiast uchybienia Sądu Rejonowego w L. w zakresie ustanowienia kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego, pozbawiły pozwanego właściwej ochrony sądowej, przez co doszło do naruszenia podstawowych zasad i gwarancji konstytucyjnych, składających się na klauzulę demokratycznego państwa prawa, a mających swoje umocowanie w art. 2 Konstytucji. W ocenie Sądu Najwyższego uchylenie zaskarżonego wyroku jest konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej. Mając na uwadze powyższe. Sąd Najwyższy na podstawie art. 91 § 1 u.SN, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w L.