Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w sprawie o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa.

Wyrokiem z dnia 18 września 2018 r. Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo Prokuratora Rejonowego wniesione na podstawie art. 86 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy i ustalił bezskuteczność uznania ojcostwa przez B.R. względem małoletniej L.M.R. dokonanego przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego. Sąd I instancji oparł powyższe rozstrzygnięcie na ustaleniu, że do poczęcia małoletniej doszło w drodze sztucznej inseminacji pozwanej M.E., nasieniem anonimowego dawcy w ramach procedury sztucznego wspomagania prokreacji, o czym pozwani M.E. i B.R. wiedzieli w momencie, w którym mężczyzna złożył przed kierownikiem USC oświadczenie o uznaniu ojcostwa małoletniej, a kobieta oświadczenie to potwierdziła.

Prokurator w pozwie oraz odpowiedzi na apelację pozwanego, jak i Sąd I instancji w zaskarżonym wyroku, wskazali, że więź emocjonalna łącząca pozwanego z małoletnią nie ma dla sprawy znaczenia. Uznali przy tym, że sprzeczne z dobrem dziecka będzie utrzymanie fikcji prawnej ojcostwa B.R., ponieważ jego związek z matką dziecka rozpadł się i nie tworzą tym samym pełnej, zamieszkującej razem rodziny. Za zagrożenie dla dobra dziecka uznano więc nie sytuację podważenia bliskiej relacji łączącej córkę z ojcem, ale okoliczność, że rodzice nie pozostają we wspólnym pożyciu. Można więc stwierdzić, że w ocenie prokuratora i Sądu I instancji bardziej korzystne dla dziecka jest nieposiadanie ojca niż posiadanie obojga rodziców, których związek się rozpadł.

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich dobro dziecka powinno być w niniejszej sprawie interpretowane przez pryzmat relacji łączącej małoletnią z pozwanym oraz przy uwzględnieniu skutku ustalenia bezskuteczności uznania ojcostwa, którym będzie pozbawienie dziecka ojca, w sytuacji w której ustalenie ojcostwa biologicznego nie jest możliwe. Rzecznik zauważa, że zasada dobra dziecka wyrażająca prymat więzi opartych na rzeczywistym pochodzeniu biologicznym wyraża jedynie dominującą tendencję, co nie wyklucza, że w pewnych warunkach i okolicznościach dobro dziecka nie będzie wymagało odwołania się do innych przesłanek kształtowania relacji rodzinnych, w ramach których to właśnie interes dziecka przeważy nad interesem rodziców biologicznych i będzie wymagał ochrony stosunków rodzinnych opartych na istnieniu innego typu więzi niż więź biologiczna. Prawda materialna nie zawsze jest więc najważniejszym dobrem podlegającym ochronie.