Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rozwoju w sprawie sytuacji przedsiębiorców w związku z epidemią Covid-19.

Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, iż w odpowiedzi resortu rozwoju na poprzednie wystąpienie w przedmiotowej sprawie zabrakło odniesienia się do postulatu stworzenia jednolitego, kompleksowego i spójnego aktu prawnego, dedykowanego wyłącznie przedsiębiorcom, uwzględniającego specyficzne potrzeby każdej branży gospodarki podczas epidemii. W piśmie nie wskazano również, w jaki sposób państwo zamierza długofalowo wspomagać przedsiębiorców w dobie kryzysu oraz w pewnym okresie po jego ustaniu. Niestety, obserwacja działań legislacyjnych parlamentu prowadzi do wniosku, że wciąż brak jest jednolitej koncepcji pomocowej dedykowanej przedsiębiorcom.

Kolejne wprowadzane nowelizacje do tzw. tarczy antykryzysowej, mimo iż niektóre faktycznie mogą wynikać z nagłej sytuacji gospodarczej, raczej wskazują na brak właściwego rozeznania i wcześniejszych, przed epidemicznych działań organów władzy w przedmiocie sytuacji prawnej i faktycznej wielu branż gospodarki.

Przedsiębiorcy, którzy zwracają się do Biura RPO wskazują na problemy związane m.in. brakiem ochrony przed egzekucją środków otrzymanych przez przedsiębiorców z tytułu różnego rodzaju pomocy publicznej w ramach tzw. tarczy antykryzysowej. Wprawdzie przepis przejściowy tarczy antykryzysowej 4.0 (art. 98) wskazuje, że jeżeli przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy zajęto w toku egzekucji środki z tytułu wypłaconych przedsiębiorcom dofinansowań, o których mowa w art. 15zzb, art. 15zzc i art. 15zze ustawy zmienianej w art. 77, lub z tytułu pożyczki, o której mowa w art. 15zzd ustawy zmienianej w art. 77, dalsza egzekucja z tych środków jest niedopuszczalna, to nie zmienia to faktu, iż część środków przeznaczonych na utrzymanie przedsiębiorstw została przekazana wierzycielom, a więc nie spełniła swojego celu, gdyż tylko zajęte i nierozdysponowane sumy podlegają zwrotowi. Rzecznik nie neguje prawa wierzycieli do zaspokojenia swoich roszczeń, lecz wskutek zaniechania władz doszło do sytuacji, w której pakiet ochronny, wbrew szczytnym założeniom, nie został należycie wykorzystany na pokrycie i dofinansowanie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej.

Brak przejrzystych i jasnych regulacji prawnych, a także ich częste zmiany, powoduje takie sytuacje, że przedsiębiorcy wielokrotnie zmuszeni są do kontaktu z urzędnikami, a przez to przez dłuższy okres oczekują na otrzymanie wsparcia. Takie sytuacje występowały przede wszystkim przy udzielaniu przez powiatowe urzędy pracy pożyczek mikroprzedsiębiorcom. Oznacza to, że nie tylko przedsiębiorcy mają problem z określeniem własnej sytuacji prawnej, lecz także urzędnicy nie są w stanie dokonać wykładni obowiązującego prawa. Powyższe znajduje potwierdzenie w licznych interwencjach - wnioskach o wydanie objaśnień prawnych w związku z pakietem antykryzysowym, kierowanych przez Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców do konstytucyjnych ministrów.

Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju pismem z dnia 22 lipca 2020 r. poinformował, że Ministerstwo reagując na pandemię w pierwszej kolejności skupiło się na jak najszybszym dostarczeniu środków wsparcia dla polskich firm mających poważne niedobory płynności finansowej. Kwestia obranej techniki legislacyjnej nie miała charakteru pierwszorzędnego. Podsekretarz Stanu przyznał, że szybkie tempo prac oraz brak danych co do tego jak dalej rozwinie się sytuacja pandemiczna, a co za tym idzie gospodarcza, miało skutek uboczny w postaci pewnych niedociągnięć legislacyjnych. W odniesieniu do podniesionej przez Rzecznika kwestii braku przejrzystości regulacji, która powoduje konieczność kontaktu z urzędnikami i w efekcie wydłuża okres oczekiwania na wsparcie, należy podkreślić, że kontakt z urzędem i instytucjami w wielu przypadkach nieunikniony, co wynika z potrzeby weryfikacji indywidualnej sytuacji przedsiębiorcy pod kątem warunków przyznawania środków. Odnosząc się natomiast do kwestii egzekucji środków otrzymanych przez przedsiębiorców z tytułu różnego rodzaju pomocy publicznej w ramach tzw. tarczy antykryzysowej Ministerstwo poinformowało, że pochodzące z udzielonego przedsiębiorcom wsparcia finansowego nie podlegają egzekucji sądowej ani administracyjnej, chyba że egzekwowana wierzytelność powstała w związku z naruszeniem zasad, na których udzielono danemu przedsiębiorcy takiego wsparcia. Dotyczy to również świadczenia postojowego, a także mikropożyczki oraz dofinansowań do wynagrodzeń.