Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie potrzeby rozwiązania problemu tzw. nielegalnych bezdomnych.

Art. 101 ust 2 ustawy o pomocy społecznej (dalej jako: ustawa) określa, że w przypadku osoby bezdomnej ubiegającej się o świadczenie gminą właściwą miejscowo jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały. Przepis ten stanowi lex specialis wobec art. 101 ust. 1 ustawy, w świetle którego właściwość tę ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich taki właśnie sposób ustalenia właściwości miejscowej organu zobowiązanego do udzielenia pomocy społecznej osobom bezdomnym, może stanowić zasadniczą przeszkodę w skutecznym udzieleniu pomocy osobie bezdomnej.

Na problem ten zwracali także uwagę eksperci i praktycy, zaproszeni do udziału w pracach Komisji Ekspertów ds. Bezdomności, działającej przy Rzeczniku Praw Obywatelskich. Wskazywano przy tym, że właściwość miejscowa organów pomocy społecznej w sprawach osób bezdomnych może budzić wątpliwości w świetle konstytucyjnie gwarantowanej wolności wyboru miejsca zamieszkania i pobytu. Kwestie te zostały szczegółowo przedstawione w artykule naukowym dr Adama Ploszki pt. "Właściwość miejscowa organu -pomocy społecznej w sprawach osób bezdomnych (perspektywa konstytucyjna)". W podsumowaniu artykułu sformułowana została propozycja nowelizacji art. 101 ustawy.

W przekonaniu Rzecznika propozycja ta zasługuje na uwzględnienie, ponieważ dotychczasowa praktyka stosowania art. 101 ust. 2 ustawy nasuwa wiele wątpliwości i stanowi prawną barierę w skutecznej realizacji nałożonego na państwo obowiązku przeciwdziałania bezdomności wynikającego z art. 75 Konstytucji.

Z tego względu Rzecznik zwrócił się do Minister z wnioskiem o podjęcie stosownych prac legislacyjnych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 26 czerwca 2020 r. poinformowała, że w ocenie resortu praktyki polegające na skłanianiu osób bezdomnych do powrotu na teren gminy ostatniego zameldowania, w celu uzyskania wsparcia np. w formie schronienia, budzą poważne zastrzeżenia w sytuacji, gdy nie jest to zgodne z wolą osoby w kryzysie bezdomności i uzasadnione jej sytuacją. Niemniej jednak do MRPiPS docierają sygnały o stosowaniu tego typu działań, argumentując niniejsze interpretacją art. 101 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej. Stąd też aktualnie prowadzone są analizy pod kątem przeredagowania treści przywołanego przepisu w taki sposób, aby zminimalizować możliwość jego niewłaściwej interpretacji i ograniczyć tego typu praktyki.