Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie funkcjonowania szkół w związku z pandemią COVID-19.

W zainteresowaniu Rzecznika Praw Obywatelskich pozostają kwestie związane z organizacją nauczania w warunkach pandemii COVID-19. Po upływie miesiąca od wprowadzenia czasowego ograniczenia pracy jednostek

systemu oświaty oraz zastosowania szczególnych rozwiązań nadal pozostaje szereg nierozwiązanych problemów związanych ze zdalnym nauczaniem.

Z sygnałów płynących do Biura RPO wynika, że w szczególnie trudnej sytuacji znajdują się uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym dzieci i młodzież z niepełnosprawnościami, na co dzień korzystający z pomocy specjalistów, m.in. logopedów, nauczycieli wspomagających, fizjoterapeutów. Kształcenie w trybie zdalnym często uniemożliwia lub znacznie ogranicza możliwości korzystania ze wsparcia nauczycieli-specjalistów. Do Rzecznika docierają głosy świadczące o faktycznym zawieszaniu kształcenia w trybie nauczania indywidualnego i w ramach zindywidualizowanej ścieżki kształcenia. Wynika to z faktu, że dyrektorzy szkół, w związku z zaistniałą sytuacją, często rezygnują z przydzielania nauczycielom godzin powyżej pensum - wskazane formy kształcenia najczęściej były bowiem realizowane jako godziny ponad wymiar obowiązkowego pensum.

Problemy zgłaszają również dyrektorzy i wychowawcy domów dziecka, którzy z powodu epidemii COVID-19 zmuszeni są do sprawowania całodobowej opieki nad dziećmi. Do dotychczasowych zadań dołączyło organizowanie lekcji dla grupy dzieci w różnym wieku oraz z różnymi potrzebami i możliwościami. Wychowawcy w domach dziecka skarżą się, że sprostanie wymaganiom stawianym przez szkoły nie jest w ich przypadku realne z powodu nadmiaru obowiązków, braku sprzętu oraz braku kwalifikacji do nauczania. Ponadto, nadal wiele jest domów dziecka, w których brakuje komputerów do nauki, drukarek, kserokopiarek, skanerów. W ocenie dyrektorów domów dziecka brakuje systemowego wsparcia ze strony władz centralnych i samorządowych.

Do Rzecznika docierają również niepokojące sygnały o trudnościach w dostępie do edukacji zdalnej, z którymi mierzą się dzieci cudzoziemskie, dzieci należące do niektórych mniejszości narodowych i etnicznych. Najczęściej zgłaszanym Rzecznikowi, jest kwestia braku komputerów i sprzętu umożlwiającego komunikację audiowizualną z nauczycielem. Dotyczy przede wszystkim dzieci, przebywających w prowadzonych przez Urząd ds. Cudzoziemców ośrodkach dla osób starających się o ochronę międzynarodową lub ośrodkach strzeżonych podlegających Straży Granicznej oraz dzieci narodowości romskiej. Sytuacja taka wzmacnia poczucie marginalizacji i w niekorzystny sposób wpływa na rozwój psychofizyczny dzieci i proces ich integracji.

Ponadto, Rzecznik zauważył, że rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. daje dyrektorowi szkoły prawo zdecydowania, wspólnie z nauczycielami o modyfikacji szkolnego zestawu programów nauczania. Zdaniem Rzecznika konieczna byłaby zatem analiza, czy nauczyciele mają dostateczną świadomość dopuszczalności zmian w realizacji podstaw programowych oraz czy w wystarczającym stopniu biorą pod uwagę możliwości, jakimi dysponują ich uczniowie.

W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Ministra Edukacji Narodowej z prośbą o udzielenie informacji, czy w resorcie prowadzona jest ewaluacja przebiegu zdalnej edukacji i jakie są jej wyniki.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej w piśmie z 5 czerwca 2020 r. wyjaśnił, że resort edukacji na bieżąco monitoruje rozwiązania wprowadzone na okres czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Zakres prowadzonego monitorowania jest znacznie szerszy od cytowanych badań ankietowych prowadzonych przez portal LIBRUS Rodzina. Przedstawiciel ministerstwa ze szczegółami opisał działania związane z prawidłowym funkcjonowaniem nauczania i przygotowaniami do egzaminów. Zapewnił, że dyrektorzy szkół, nauczyciele i specjaliści (m.in. pedagodzy, psycholodzy) współpracują również z lokalnymi ośrodkami pomocy społecznej, samorządem lokalnym, fundacjami i stowarzyszeniami w celu udzielenia pomocy w rozwiązywaniu problemów materialnych, rodzinnych np.: w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, zapewnienia właściwej opieki dzieciom i objęcia ich bezpłatnym dożywianiem poprzez możliwość dostarczenia ciepłego posiłku lub przyznanego ekwiwalentu. Pomocą i wsparciem psychologiczno-pedagogicznym służą dzieciom, uczniom, rodzicom i nauczycielom oraz innym osobom potrzebującym wsparcia publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Nauczyciele współorganizujący proces kształcenia oraz inni specjaliści, są w kontakcie elektronicznym i?telefonicznym z uczniami oraz z ich rodzicami. Na miarę możliwości realizują zadania wynikające z planów zajęć rewalidacyjnych, które w obecnej sytuacji przede wszystkim polegają na wsparciu psychicznym uczniów, mobilizowaniu uczniów do pracy, udzielaniu porad rodzicom dotyczących organizacji dnia oraz sposobów realizacji zadań przesyłanych przez nauczycieli drogą elektroniczną. Uczniowie objęci indywidualnym nauczaniem realizują program nauczania za pomocą metod i technik kształcenia na odległość. W opinii Ministerstwa Edukacji Narodowej uczeń posiadający orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania może realizować treści programowe w wirtualnej grupie klasowej z uwzględnieniem zaleceń zawartych w orzeczeniu. Nauczyciele i specjaliści, realizując naukę w ww. formie, zobowiązani są do dostosowania sposobów oraz metod pracy do potrzeb i możliwości uczniów, natomiast za organizację indywidualnego nauczania odpowiada dyrektor szkoły.