Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2.

Rzecznik Praw Obywatelskich zauważa, że zgodnie z art. 36 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych planuje się wprowadzenie zmiany w art. 67 poprzez dodanie ust. 8 nadającej Ministrowi Zdrowia uprawnienie do przedłużenia okresu prawa do świadczeń zdrowotnych. Brak jest jednak, precyzyjnych informacji, na jaki okres może to nastąpić. Zdaniem Rzecznika, ustawodawca w tym zakresie powinien być bardziej dokładny, ponieważ obywatele mają prawo oczekiwać, że będą mieli zagwarantowane ubezpieczenie i tym samym dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej przez cały okres epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego oraz przez określony czas po odwołaniu stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego.

Niepokój Rzecznik budzi zmiana planu finansowego Narodowego Funduszu Zdrowia na 2020 r. w zakresie środków przekazywanych Narodowemu Funduszowi Zdrowia z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19. Zmiana ta zakłada, że Prezes Funduszu, po poinformowaniu ministra właściwego do spraw zdrowia i ministra właściwego do spraw finansów publicznych, może dokonać przesunięcia kosztów w planie finansowym centrali Funduszu oraz przesunięcia kosztów w ramach kosztów administracyjnych w planie finansowym Funduszu, a także dokonać zmiany planu finansowego w zakresie środków przekazywanych Narodowemu Funduszowi Zdrowia z dotacji budżetu państwa. Powyższe może budzić wątpliwości co do ograniczenia środków Funduszu, a co za tym idzie wpłynąć na zmniejszenie środków na pozostałe świadczenia opieki zdrowotnej.

Rzecznik ma również obawy, co do uprawnień wojewody do powoływania lekarzy i lekarzy dentystów do stwierdzania zgonów osób podejrzanych o zakażenie wirusem SARS-CoV-2. Wykonywanie tego zadania następuje na podstawie umowy zawartej z osobą powołaną przez właściwego wojewodę i jest finansowane ze środków budżetu państwa z części, której dysponentem jest wojewoda. W tej regulacji brak jest gratyfikacji finansowej dla lekarzy z powyższego tytułu. Ponadto, zdaniem Rzecznika, taki dodatek powinien być wprowadzony do wynagrodzenia nie tylko dla pracowników ochrony zdrowia, którzy stwierdzają zgon osób podejrzanych o zakażenie wirusem SARS-CoV-2 albo zakażonych tym wirusem poza szpitalem, ale również uczestniczą w udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej osobom chorym na COVID-19 lub z podejrzeniem zakażenia wirusem SARS-CoV- 2.

Rzecznik zauważa, że Senat zgłosił do niniejszej ustawy 95 poprawek, które uzupełniają rozwiązania przyjęte przez Sejm w celu minimalizowania negatywnych skutków epidemii COVID-19 w różnych obszarach życia gospodarczego i społecznego. W ocenie Rzecznika, na szczególną uwagę zasługuje poprawka przewidująca obowiązkowe testy na obecność koronawirusa oraz dodatek specjalny za pracę w godzinach nadliczbowych dla personelu medycznego. Podkreślenia wymaga, że personel medyczny w aktualnej sytuacji, co do zasady wykonuje pracę w warunkach stanowiących bezpośrednie zagrożenie dla swojego zdrowia lub życia. Wobec powyższego, biorąc pod uwagę zagrożenie zakażeniem wirusem oraz warunki pracy, tj. niewystarczające zabezpieczenie w środki ochrony osobistej przyznanie takiego dodatku jest niezbędne. Na uwzględnienie zasługuje również poprawka, która przewiduje utworzenie Funduszu Przeciwdziałania Skutkom Rozprzestrzeniania się Wirusa SARS-CoV-2. Środki finansowe funduszu miały zostać przeznaczone na wsparcie systemu opieki zdrowotnej, w szczególności na zakup testów na obecność wirusa SARS-CoV-2, środków ochrony indywidualnej dla pracowników ochrony zdrowia, a także sprzętu medycznego, jak wyposażenia stanowisk intensywnej terapii oraz mobilnych punktów badawczych, wykonujących testy stwierdzające obecność wirusa SARS-CoV-2.

W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Ministra Zdrowia z prośbą o rozważenie powyższych uwag pod kątem zainicjowania nowelizacji ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 we wskazanym wyżej zakresie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia w piśmie z 27 maja 2020 r. odnosząc się do przedstawionego w piśmie Rzecznika zarzutu, iż brak jest precyzyjnych informacji, na jaki okres może nastąpić przedłużenie prawa do świadczeń, zauważył, iż z uwagi na zmieniającą się sytuację związaną z rozprzestrzenianiem się zakażeń wirusem SARS CoV-2, ustanowienie z góry ustawowego terminu byłoby z tych powodów niemożliwe i nieracjonalne, a sztywno określony okres mógłby nie gwarantować właściwego zabezpieczenia prawa do świadczeń i wymagałby każdorazowo nowelizacji przepisów ustawowych. Natomiast przyjęte rozwiązanie, pozwala Ministrowi Zdrowia na szybsze wprowadzenie tych regulacji, adekwatnie do zmieniającej się sytuacji epidemiologicznej i gospodarczej. Podsekretarz Stanu poinformował, że oświadczenia woli składające się na umowę o udzielanie świadczeń zdrowotnych będą zawierane w przepisanej formie. Publiczny płatnik, tj. Narodowy Fundusz Zdrowia będzie gwarantem jej zachowania. Obowiązujące przepisy stanowią wystarczającą gwarancję zachowania pewności obrotu prawnego. Wobec powyższego, na obecnym etapie brak jest zasadności ustanowienia rygoru nieważności dla umowy, która nie spełniałaby wymogu wskazanej formy. Zapewniono również, że ciągłość udzielania świadczeń zdrowotnych w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej została zabezpieczona. Co do uprawnienia wojewody do powoływania lekarzy i lekarzy dentystów do stwierdzania zgonów osób podejrzanych o zakażenie wirusem SARS-CoV-2, Podsekretarz Stanu wskazał, że realizacja zadań przez powołanych lekarzy będzie przedmiotem umowy cywilnoprawnej, której obligatoryjnym elementem jest określenie wynagrodzenia za wykonanie czynności/zadań nią objętych. Zapewnił także, iż przepisy dotyczące wyłączenia spod egzekucji przekazanych środków na finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej odnoszą się do zrealizowanych i sprawozdanych świadczeń, co oznacza, iż nie jest zasadna podnoszona obawa, co do wykorzystania tych środków niezgodnie z ich przeznaczeniem na cele inne niż przeciwdziałanie COVID-19, a tym samym nie jest wymagany dodatkowy ustawowy mechanizm weryfikacji wydatkowania tych środków.