Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie organizacji społeczno-kulturalnych mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym.

Rzecznik Praw Obywatelskich z niepokojem obserwuje, jak zmienia się życie społeczne, ekonomiczne i kulturalne w Polsce w związku z pandemią SARS- CoV-2 (COVID-19). Zmiany są oczywistym skutkiem ograniczeń, zarówno tych

ustanawianych na poziomie prawa, jak i wynikających z naturalnych zachowań ludzi obawiających się o swoje zdrowie i życie. O ile jednak wszelkie ograniczenia mają charakter tymczasowy, to istnieje prawdopodobieństwo, że na zawsze przedefiniują polską rzeczywistość. Rzecznik docenia zatem dążenia władz publicznych do zapewnienia ochrony tym, którzy w wyniku wprowadzanych ograniczeń i powodowanych nimi zmian ucierpieć mogą najbardziej. W tym właśnie kontekście RPO zwrócił uwagę na szczególną sytuację organizacji społeczno – kulturalnych mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym, których działalność również podlega ograniczeniom, a te mogą przynieść niepowetowane straty dla samych mniejszości i ich unikatowych kultur.

W dniu 1 kwietnia 2020 r. przedstawiciele mniejszości narodowych i etnicznych, reprezentujący stronę mniejszościową w Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych, przyjęli stanowisko w sprawie funkcjonowania kultury mniejszości narodowych i etnicznych w warunkach pandemii koronawirusa. Zwrócili przy tym uwagę na trudności w przystosowaniu obowiązującego w Polsce systemu dotowania działalności organizacji mniejszościowych do zmieniających się warunków i ograniczeń związanych z pandemią.

Zdaniem Rzecznika jednoroczne granty, przyznawane organizacjom mniejszościowym z budżetu państwa na realizację zaplanowanych wcześniej zadań, nie pozostawiają beneficjentom wielu możliwości wprowadzania zmian do zaakceptowanych już projektów czy przesuwania pozyskanych środków finansowych na inne, niż zakładane pierwotnie cele. W sytuacji nadzwyczajnej, cechującej się własną dynamiką i dużym stopniem nieprzewidywalności, niemożność reagowania, wynikająca z rygorystycznych zasad pozyskiwania, wydatkowania i rozliczania dotacji budżetowych, stawia organizacje mniejszościowe przed groźbą zawieszenia lub nawet zakończenia swojej działalności.

W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z prośbą o podjęcie działań pomocowych, które zapewnią organizacjom mniejszościowym szansę przetrwania trudnego okresu pandemii i kontynuowania swojej kulturotwórczej działalności.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w piśmie z 21 kwietnia 2020 r. podkreślił, że negatywny wpływ epidemii wirusa SARS-CoV-2. m.in. na życie społeczne, gospodarcze i kulturalne na obszarze całego kraju nie budzi wątpliwości. Jest przy tym oczywiste, iż działania podejmowane w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się wirusa wpłynęły także na możliwość prowadzenia działalności przez podmioty realizujące zadania na rzecz ochrony, zachowania i rozwoju tożsamości kulturowej mniejszości narodowych i etnicznych oraz zachowania i rozwoju języka regionalnego. Prowadzone działania prewencyjne pozwoliły jednak w sposób istotny zmniejszyć zasięg zachorowań oraz liczbę osób, które przegrały walkę z koronawirusem. Podsekretarz Stanu odniósł się szczegółowo do zagadnień wskazanych w wystąpieniu Rzecznika. Podejmując kwestię wypracowania "(...) nowego modelu funkcjonowania życia kulturalnego mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym w Polsce (...)", zauważył, że Rząd sukcesywnie wprowadza rozwiązania mające ograniczyć negatywne skutki epidemii. Rozwiązania te pozwolą na utrzymanie zdolności organizacyjnych podmiotów realizujących zadania na rzecz "(...) ochrony, zachowania i rozwoju tożsamości kulturowej mniejszości". Podsekretarz Stanu wyraził także nadzieję, że zmiany, które zostaną wprowadzone w aktualnym modelu udzielania i rozliczania dotacji, czy to na poziomie aktów prawa powszechnie obowiązującego, czy też bezpośrednio na poziomie zasad udzielania dotacji na 2021 r., zapobiegną jego negatywnym skutkom lub załamaniu.