Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na uchwałę Rady Powiatu w sprawie przyjęcia "Stanowiska Rady Powiatu R. w sprawie powstrzymania ideologii gender i LGBT" z dnia 2020-03-07.
Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na uchwałę Rady Powiatu w sprawie przyjęcia "Stanowiska Rady Powiatu R. w sprawie powstrzymania ideologii gender i LGBT".
Dnia 30 kwietnia 2019 r. Rada Powiatu przyjęła uchwałę - "Stanowisko Rady Powiatu R. w sprawie powstrzymania ideologii gender i LGBT". Jako podstawę prawną uchwały wskazano w jej treści art. 12 pkt 4 ustawy o samorządzie powiatowym oraz §18 ust. 2 Statutu Powiatu R. W celu uzasadnienia przyjęcia przedmiotowej uchwały powołano się w jej wstępie na wojnę ideologiczną oraz agresywną propagandę homoseksualną, które według Rady Powiatu zagrażają fundamentalnym zasadom i wartościom życia społecznego i narodowego, a w konsekwencji wymagają uczynienia wspólnoty samorządowej wolną od ideologii gender i LGBT. W dalszej części uchwały wyrażono deklarację działań mających na celu realizację powyższego założenia, a także obrony dzieci, młodzieży, rodziny i polskiej szkoły przed seksualną deprawacją i indoktrynacją oraz zatrzymania "homoterroru" i seksualizacji życia społecznego. Zobowiązania te obejmują swoim zakresem przede wszystkim obszar zadań edukacyjno-wychowawczych szkół i innych placówek oświatowych, a także ochronę nauczycieli, urzędników samorządowych, przedsiębiorców i przedstawicieli innych zawodów przed poprawnością kulturową, poprawnością polityczną, ideologiczną presją, "homopropagandą" oraz "homoterrorem".
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich analiza treści zaskarżonej uchwały pozwala stwierdzić, że jest ona aktem o charakterze władczym. Ma charakter zobowiązujący, gdyż zawiera dyrektywy działania skierowane zarządu powiatu oraz jednostek organizacyjnych powiatu, zwłaszcza prowadzonych przez powiat szkół. W związku z powyższym należy stwierdzić, że jako akt o charakterze władczym, zaskarżona uchwała powinna wskazywać na szczególną normę kompetencyjną upoważaniającą organ do jej podjęcia. Jako jedyną podstawę prawną w treści uchwały przywołano natomiast art. 12 pkt. 4 u.s.p. zgodnie z którym do wyłącznej właściwości rady powiatu należy stanowienie o kierunkach działania zarządu powiatu oraz rozpatrywanie sprawozdań z działalności zarządu, w tym z działalności finansowej oraz § 18 ust. 2 Statutu Powiatu, który przyznaje radzie powiatu kompetencję do wyrażania w formie uchwał opinii i zajmowania stanowiska w sprawach związanych z realizacją kompetencji stanowiących i kontrolnych. Wskazany w uchwale przepis ustawy o samorządzie powiatowym stanowi upoważnienie do wydawania przez radę powiatu aktów kierunkowych, wskazujących na cele i priorytety działania zarządu powiatu. W doktrynie i orzecznictwie podkreśla się w tym względzie, że stanowienie o kierunkach działalności zarządu powiatu obejmuje decydowanie przez radę powiatu w formie uchwały o jego zadaniach i celach, bez przesądzania w jaki sposób i w jakich formach działanie to ma być przez zarząd podejmowane.
Wskazanie art. 12 pkt. 4 u.s.p. jako podstawy prawnej zaskarżonej uchwały potwierdza więc tezę o jej władczym charakterze. Wyrażony już w jej tytule cel powstrzymania ideologii gender i LGBT jest adresowany przez radę powiatu do zarządu powiatu, jako dyrektywa dla jego działalności. Podczas gdy w tym zakresie art. 12 pkt 4 u.s.p. wydaje się być wystarczającą podstawą prawną dla stanowienia o kierunkach działania organu wykonawczego, należy podkreślić, że treść uchwały dalece wykracza poza określenie tego ogólnego celu dla zarządu powiatu. Rada Powiatu formułuje w uchwale władcze dyspozycje pod adresem podległych powiatowi jednostek organizacyjnych, w szczególności szkół, do czego 12 pkt. 4 u.s.p nie daje podstawy. Zadania wyznaczone w uchwale organowi wykonawczemu powiatu można odczytywać jako polecenia i nakazy konkretnego sposobu działania, co zgodnie z orzecznictwem, wykracza poza zakres kompetencji przyznanych radzie powiatu na podstawie przywołanego przepisu. Ponadto, Rada Powiatu R. kreuje nowe, pozaustawowe zadanie publiczne w postaci obrony przed ideologią LGBT, a deklarując podjęcie działań w celu jego realizacji, ingeruje w sprawy ogólnokrajowe, a także pozostające z mocy ustawy w zakresie kompetencji innych organów władzy publicznej, a nawet w działalność podmiotów prywatnych. Deklaracja, chociaż nie wskazuje na konkretne środki służące realizacji tego założenia, wyraźnie stanowi próbę ingerencji w sprawy o charakterze ogólnokrajowym, takie jak prawo pracy, czy też prawo gospodarcze.
Rzecznik zauważył, że nawet gdyby uznać zaskarżoną uchwałę za akt o charakterze niewładczym niezmiennie można stwierdzić, że akt ten narusza zasadę legalizmu w zakresie, w jakim zobowiązuje ona organy władzy publicznej do działania w granicach prawa. W żadnym bowiem wypadku, nawet formułując opinię czy stanowisko, rada powiatu nie może głosić treści zakazanych przez prawo i nawoływać do nieprzestrzegania przepisów prawa powszechnie obowiązującego. W konsekwencji należy stwierdzić, że zaskarżona uchwała jako akt władczy została wydana bez podstawy prawnej, a tym samym z naruszeniem konstytucyjnej zasady legalizmu wyrażonej w art. 7 Konstytucji.
Zdaniem Rzecznika zawarte w uchwale sformułowania należy uznać za bezpośrednią dyskryminację mieszkańców powiatu identyfikujących się jako osoby LGBT, poprzez próbę wykluczenia ich ze wspólnoty samorządowej. Ponadto uchwała, w zakresie w jakim formułuje władcze dyspozycje dla organów powiatu i podległych mu jednostek organizacyjnych, może prowadzić do dyskryminacji także w obszarze stosowania prawa przez te organy i jednostki. Tymczasem zgodnie z art. 32 Konstytucji wszyscy są wobec prawa równi i wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Wszystkie podmioty prawa, charakteryzujące się daną cechą istotną w równym stopniu, powinny być traktowane równo, tj. bez zróżnicowań zarówno faworyzujących jak i dyskryminujących.
Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał, że zaskarżona uchwała o treści zawierającej deklarację o charakterze ideowym i światopoglądowym, zgodną z poglądami większości radnych, dopóty nie może być przedmiotem kontroli sądowoadministracyjnej, dopóki nie dotyczy prezentowania ideologii, która nie jest zakazana przez prawo i nie ingeruje swoją treścią w sferę publicznoprawną, kierując do innych podmiotów nakazu wiążącego postępowania, lub dopóki nie nakłada na obywateli obowiązków, nie nadaje uprawnień czy też w jakikolwiek inny sposób nie kształtuje ich sytuacji prawnej. Takich cech nie można przypisać zaskarżonej uchwale.