Wystąpienie do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych w sprawie ujawniania w elektronicznych księgach wieczystych danych osobowych z dnia 2020-02-04.
Wystąpienie do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych w sprawie ujawniania w elektronicznych księgach wieczystych danych osobowych.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich od początku funkcjonowania systemu elektronicznych ksiąg wieczystych wpływają skargi dotyczące zakresu zamieszczanych w księgach informacji, stanowiących szczegółowe dane osobowe - dostępne każdemu, kto przegląda księgę wieczystą poprzez sieć internetową.
Wnioski kierowane do Rzecznika dotyczą zamieszczania w księdze wieczystej informacji o numerze PESEL oraz imion rodziców właściciela będącego osobą fizyczną, a także innych osób, których prawa czy roszczenia ujawnione są w księdze (użytkownika wieczystego, uprawnionego z tytułu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, wierzyciela hipotecznego oraz administratora hipoteki, osoby uprawnionej według treści prawa lub roszczenia, osoby, której roszczenie zostało przez wpis ostrzeżenia zabezpieczone: § 37 ust. 1, § 39, § 45 ust. 2, § 51 ust 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym. Zdaniem osób zgłaszających ów problem Rzecznikowi, powszechny dostęp do tak szczegółowych danych osób, którym przysługują jakiekolwiek prawa czy roszczenia zabezpieczone na nieruchomości, nie wydaje się celowy. Wskazują oni, że np. znajomość numeru księgi wieczystej, prowadzonej dla nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste, pozwala na ustalenie danych osobowych wszystkich współużytkowników wieczystych, np. właścicieli lokali w budynku posadowionym na tej nieruchomości, a więc w praktyce - wszystkich sąsiadów. Problemem jest tu nie tylko potrzeba ochrony prywatności jako takiej: dostęp do tak szczegółowych danych osobowych może ułatwiać kradzież tożsamości, i wykorzystanie danych w celach sprzecznych z prawem.
Mimo interwencji Rzecznika w tej sprawie, Ministerstwo Sprawiedliwości nie podjęło żadnych kroków zmierzających do ograniczenia zakresu danych osobowych ujawnianych w elektronicznych księgach wieczystych, tłumacząc to adekwatnością owej regulacji do wymogów obrotu prawnego. Wydaje się jednak, że problem ten należy rozważyć ponownie w kontekście przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych). Artykuł 5 ust. 1 lit. c rozporządzenia wprowadza zasadę minimalizacji danych, w istocie swej tożsamą z zasadą niezbędności udostępniania danych, o której mowa w art. 51 ust. 2 Konstytucji; jednak w tym wypadku należy wziąć dodatkowo pod uwagę szczególną regulację dotyczącą krajowego numeru identyfikacyjnego, zawartą w art. 87 rozporządzenia. Zgodnie z tym przepisem, państwa członkowskie mogą określić szczególne warunki przetwarzania krajowego numeru identyfikacyjnego lub innego identyfikatora o zasięgu ogólnym. W takim przypadku krajowego numeru identyfikacyjnego lub innego identyfikatora o zasięgu ogólnym używa się wyłącznie z zachowaniem odpowiednich zabezpieczeń praw i wolności osoby, której dane dotyczą, które przewiduje rozporządzenie.
Według informacji prasowych, Prezes UODO zajmował się w 2019 r. podobnym problemem, a mianowicie ujawnianiem numeru PESEL w Krajowym Rejestrze Sądowym.
W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Prezesa z prośbą o przekazanie informacji, czy w pracach UODO pojawił się również problem zakresu danych osobowych ujawnianych w księgach wieczystych oraz o przedstawienie swojego stanowiska w sprawie.