Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Sądem Rejonowym w przedmiocie przyjęcia do szpitala psychiatrycznego.

Na potrzeby postępowania sądowego wszczętego w związku z przyjęciem uczestnika postępowania do szpitala psychiatrycznego w trybie art. 23 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego została sporządzona opinia sądowo-psychiatryczna. Biegła w sporządzonej opinii sądowo-psychiatrycznej poddała analizie dane zawarte w dokumentacji Klinicznego Oddziału Psychiatrycznego Szpitala oraz wynik badania sądowo-psychiatrycznego przeprowadzonego w dniu 12 października 2019 r. Na podstawie powyższych danych biegła we wnioskach stwierdziła u uczestnika chorobę psychiczną pod postacią zaburzeń schizoafektywnych i oceniła, że przyjęcie go do szpitala psychiatrycznego bez zgody było zasadne, gdyż spełniało przesłanki z art. 23 ust. 1 ustawy.

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich opinia nie daje jednak podstaw do uznania, że w niniejszej sprawie zasadnym było umieszczenie uczestnika w szpitalu psychiatrycznym w trybie art. 23 ust. 1 u.o.z.p. Przede wszystkim należy podkreślić, że art. 23 ust. 1 u.o.z.p. stanowi, że osoba chora psychicznie może być przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez zgody wymaganej w art. 22 tylko wtedy, gdy jej dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu tej choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób. Bez warunku bezpośredniego zagrożenia własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób sama choroba psychiczna nie jest wystarczająca do przyjęcia pacjenta do szpitala psychiatrycznego bez wymaganej zgody. Osoba chora psychicznie, wykazująca objawy psychotyczne, ale niestwarzająca zagrożenia dla swojego życia albo życia i zdrowia innych osób, ma prawo odmówić hospitalizacji i odmowa ta jest ważna w świetle ustawy o ochronie zdrowia psychicznego w myśl definicji "świadomej zgody".

Tymczasem z opinii biegłej nie wynika, że w tej konkretnej sprawie doszło do spełnienia się przesłanek uzasadniających przyjęcie do szpitala w trybie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Po pierwsze, w opinii nie zostało w żaden sposób wykazane, że uczestnik zagrażał swojemu życiu lub zdrowiu. Wręcz przeciwnie, z opinii wynika, że dzwoniąc na numer alarmowy 112 obawiał się on o swoje życie. Równocześnie w żaden sposób nie wykazywał zamiarów wskazujących na podjęcie próby targnięcia się na swoje życie. Po drugie, w opinii nie zostało również wykazane, że konkretne zachowanie uczestnika zagrażało bezpośrednio życiu lub zdrowiu innych osób.