Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego o umorzeniu postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji w części dotyczącej daty początkowej ustalenia prawa do zasiłku stałego z dnia 2019-08-01.
Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego o umorzeniu postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji w części dotyczącej daty początkowej ustalenia prawa do zasiłku stałego.
Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Samorządowego Kolegium Odwoławczego ze sprzeciwem od ostatecznej decyzji z dnia 19 stycznia 2017 r. wydanej przez działającego z upoważnienia Prezydenta Miasta Kierownika Filii Ośrodka Pomocy Społecznej, w którym wnosił o stwierdzenie nieważności wskazanej decyzji w części dotyczącej daty początkowej ustalenia prawa do zasiłku stałego z uwagi na wydanie jej z rażącym naruszeniem prawa. Po rozpatrzeniu sprawy Kolegium decyzją z dnia 10 lipca 2019 r. orzekło o umorzeniu postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 19 stycznia 2017 r. W uzasadnieniu wydanego rozstrzygnięcia Kolegium stwierdziło, że w wyniku analizy całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego badana decyzja Prezydenta Miasta, nie jest obarczona żadną z wad, o których mowa w art. 156 § 1 pkt 1-7 K.p.a., a zatem brak jest podstaw, aby stwierdzić jej nieważność. Wobec powyższego Kolegium stwierdziło brak podstaw do łączenia daty, od której należało przyznać zasiłek z datą powstania niepełnosprawności wskazaną w wyroku Sądu Rejonowego.
Wątpliwości Rzecznika jawią się na tle zastosowania przy ustalaniu prawa do zasiłku stałego normy prawnej określonej w art. 106 ust. 3 u.p.s. Organ pomocy społecznej nie przyznał bowiem zasiłku stałego za okres poprzedzający złożenie wniosku, a tym samym pominął treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 października 2015 r. sygn. akt SK 19/14, mającego istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Trybunał orzekł, że art. 106 ust. 3 u.p.s. w zakresie, w jakim stanowi, że w wypadku wniosku o przyznanie zasiłku stałego osobie całkowicie niezdolnej do pracy, legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności i nie mającej innych środków utrzymania, prawo do zasiłku ustala się począwszy od miesiąca, w którym został złożony wniosek, jest niezgodny z Konstytucją. W uzasadnieniu wyroku Trybunał stwierdził, że jeżeli osoba wystąpiła o stwierdzenie niepełnosprawności, a następnie ze względu na tę niepełnosprawność, powodującą brak środków utrzymania, występuje o zasiłek stały, świadczenie to powinno zostać jej przyznane od dnia stwierdzenia niepełnosprawności uniemożliwiającej podjęcie pracy.
Realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego stanowiła nowelizacja u.p.s. Z dniem 1 stycznia 2017 r. weszły w życie przepisy zmieniające art. 106 u.p.s. w zakresie ustalenia prawa do zasiłku stałego z uwagi na niezdolność do pracy. Ustawą o zmianie ustawy o pomocy społecznej do art. 106 u.p.s. dodano ustępy 7-11, regulujące postępowanie w przypadku złożenia wniosku o zasiłek stały przez osobę nie legitymującą się w momencie złożenia tego wniosku stosownym orzeczeniem potwierdzającym niezdolność do pracy. Przenosząc powyższe na grunt sprawy Rzecznik wskazuje, że okoliczność nowelizacji u.p.s. z dniem 1 stycznia 2017 r. oraz wyrok Trybunału zostały całkowicie zignorowane przez organ rozstrzygający decyzją z dnia 19 stycznia 2017 r., a prawidłowość takiego działania potwierdziło Samorządowe Kolegium Odwoławcze w decyzji z dnia 10 lipca 2019 r. Rzecznik zauważył także, że interpretacja przepisów ustawowych musi być zawsze dokonywana przy zastosowaniu techniki wykładni ustawy w zgodzie z Konstytucją.
Zdaniem skarżącego rażące naruszenie prawa przez organ pomocy społecznej dotyczyło art. 106 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej i polegało na tym, że Prezydent Miasta wydając decyzję pominął skutki wynikające z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 6 października 2015 r. sygn. akt SK 19/14. W wyroku tym Trybunał stanął na stanowisku, że art. 106 ust. 3 ustawy w zakresie, w jakim stanowi, że w wypadku wniosku o przyznanie zasiłku stałego osobie całkowicie niezdolnej do pracy, legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności i nie mającej innych środków utrzymania, prawo do zasiłku ustala się począwszy od miesiąca, w którym został złożony wniosek, jest niezgodny z art. 67 ust. 2 w związku z art. 2 Konstytucji. Trybunał stwierdził też, że wyżej wymieniony przepis, w zakresie tam wskazanym, traci moc obowiązującą z dniem 31 grudnia 2016 r.
W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w realiach tej konkretnej sprawy wyrok TK z 6 października 2015 r. sygn. akt SK 19/14 nie miał znaczenia przy ocenie zasadności wniosku o przyznanie zasiłku stałego, z uwagi na inny stan faktyczny sprawy trybunalskiej i inny zakres stwierdzonej w tym wyroku niekonstytucyjności art. 106 ust. 3 u.p.s. Ze zmian wprowadzonych od 1 stycznia 2017 r. do art. 106 ust. 3 u.p.s. wynika, że wprowadzone zmiany odnoszą się do osoby, która w momencie złożenia wniosku o zasiłek stały z wymaganą dokumentacją legitymowała się jedynie potwierdzeniem złożenia wniosku o ustalenie stopnia niepełnosprawności, a jeszcze nie posiadała orzeczenia o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Art. 106 w nowym brzmieniu umożliwia przyznanie zasiłku stałego w zależności od terminu dostarczenia orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo od miesiąca, w którym złożono wniosek o przyznanie zasiłku stałego wraz z potwierdzeniem, o którym mowa w art. 106 ust. 7 albo od miesiąca, w którym dostarczono orzeczenie, o którym mowa w art. 106 ust. 7.
W aktach sprawy znajduje się adnotacja pracownika pomocy społecznej nosząca datę 9 stycznia 2017 r. z której wynika, że skarżący zgłosił wniosek o pomoc telefonicznie. Ustawa i kpa nie przewidują możliwości wniesienia podania za pomocą telefonu, ponieważ nie ma możliwości potwierdzenia przez organ tak wniesionego podania na skutek żądania wnoszącego. Wobec tego należało przyjąć, że datą wszczęcia postępowania o zasiłek stały był 13 stycznia 2017 r., tj. dzień ustnego wniesienia podania zawierającego wniosek przyznania tej formy pomocy do protokołu aktualizacji wywiadu środowiskowego. Z kolei prawomocne orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności skarżący złożył organowi pomocy społecznej 11 stycznia 2017 r.
Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że rację ma Samorządowe Kolegium Odwoławcze, że w realiach niniejszej sprawy Prezydent Miasta prawidłowo zastosował art. 106 ust. 3 ustawy w tej części w której przepis ten przewiduje, że świadczenia pieniężne z pomocy społecznej przyznaje się i wypłaca za okres miesiąca kalendarzowego, począwszy od miesiąca, w którym został złożony wniosek wraz z wymaganą dokumentacją.