Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie konieczności opracowania skutecznego systemu przeciwdziałania i zwalczania przemocy domowej.

Rzecznik Praw Obywatelskich wykonując swoje zadania, w tym jako niezależnego organu do spraw równego traktowania, szczególną wagę przywiązuje do zagadnienia przeciwdziałania wszelkim przejawom przemocy w bliskich związkach i relacjach rodzinnych. Zdaniem Rzecznika opracowanie skutecznego systemu przeciwdziałania i zwalczania przemocy domowej jest konieczne, aby chronić życie i zdrowie narażonych na nią osób. Zapewnienie bezpieczeństwa obywateli jest zaś jednym z najważniejszych obowiązków władzy publicznej.

W kwietniu br. Rzecznik przekazał Ministrowi Sprawiedliwości, z prośbą o ustosunkowanie się, kopię wystąpienia generalnego skierowanego uprzednio do Prezesa Rady Ministrów, w którym przedstawił listę najistotniejszych problemów związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem systemu wsparcia osób pokrzywdzonych przemocą domową i resocjalizacji sprawców w Polsce. W wystąpieniu tym Rzecznik sformułował szereg rekomendacji, których wdrożenie pozwoliłoby realnie poprawić sytuację osób, które doświadczają przemocy w rodzinie. Szczegółowo przedstawił międzynarodowe standardy w zakresie ochrony ofiar przemocy domowej, wynikające m.in. z Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności i orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Konwencji o eliminacji wszelkich form dyskryminacji kobiet oraz Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Opracowane zalecenia uwzględniały także wymogi dyrektywy ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw.

Niestety, ww. wystąpienie pozostaje dotychczas bez odpowiedzi, mimo iż odnosi się do fundamentalnych dla wielu osób zagadnień, których uregulowanie pozostaje we właściwości resortu sprawiedliwości.

W związku z tym Rzecznik ponownie zwrócił się do Ministra o niezwłoczne ustosunkowanie się do rekomendacji zawartych w ww. wystąpieniu. Ponadto, w nawiązaniu do toczących się w Ministerstwie Sprawiedliwości prac nad nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, Rzecznik poprosił o przedstawienie szczegółowych informacji na temat aktualnego stanu tych prac, w tym udostępnienie przygotowanego projektu i wskazanie planowanego terminu zakończenia prac legislacyjnych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 9 sierpnia 2019 r., w odniesieniu do postulatu poprawy skuteczności systemu ochrony osób doświadczających przemocy w rodzinie, poinformował, że w resorcie sprawiedliwości trwają prace legislacyjne nad projektem ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, który został wpisany do wykazu prac legislacyjnych i dostępny jest na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Projekt pozostaje na etapie konsultacji publicznych. Ministerstwo nie podzieliło stanowiska Rzecznika kwestionującego poszczególne przepisy k.k. i k.p.k. w przedmiotowym zakresie, jak choćby w sprawie konieczności doprecyzowania art. 390 § 2 k.p.k. Szczególna pozycja ofiar przemocy domowej lub seksualnej pozostawiona jest do każdorazowej oceny sędziego, który ważąc prawa oskarżonego i ofiar może zarządzić, aby na czas przesłuchania danej osoby oskarżony opuścił salę sądową. Potrzeba zapewnienia możliwości uniknięcia kontaktu między ofiarami, a sprawcą jest zatem, w ocenie Ministra Sprawiedliwości, zagwarantowana. Sekretarz Stanu wskazał ponadto, że nie wydaje się koniecznie wprowadzenie przepisu zapewniającego ofiarom przestępstw o charakterze seksualnym wolności od zbędnych pytań dotyczących ich życia prywatnego podczas rozprawy sądowej. Nad przebiegiem rozprawy czuwa sąd, do którego obowiązków należy zapewnienie poszanowania godności przesłuchiwanego pokrzywdzonego. Rzecznika zapewniono również, że Ministerstwo Sprawiedliwości, a także wszystkie podmioty podlegające resortowi realizują zadania nałożone na resort Krajowym Programem Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.