Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Edukacji Narodowej w sprawie nauczania mniejszości narodowych i etnicznych.

Rzecznik Praw Obywatelskich stojący na straży przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w Polsce, odpowiedzialny również za wykonywanie zadań niezależnego organu do spraw równego traktowania, szczególną uwagę poświęca działaniom władz publicznych, mającym na celu zapewnienie nauczania języków mniejszości narodowych i etnicznych, a także historii, geografii i kultury mniejszości.

Jedną z podstawowych gwarancji korzystania z prawa do nauczania własnego języka czy historii jest zapewnienie społecznościom mniejszościowym dostępu do podręczników i materiałów edukacyjnych z tych przedmiotów, dostosowanych do aktualnej podstawy programowej. Tymczasem do Biura RPO od lat wpływają skargi, z których wynika, że podręczniki takie nie powstają, a nauczyciele zmuszeni są prowadzić zajęcia według własnych, autorskich programów nauczania. Mimo opracowania i wprowadzenia w 2018 r. nowej podstawy programowej, do dnia dzisiejszego sytuacja dzieci mniejszości narodowych (przede wszystkim ukraińskiej), korzystających z prawa do nauki własnego języka, historii, geografii i kultury, nie uległa zmianie.

Rzecznik przypomniał, że zgodnie z postanowieniami Europejskiej karty języków regionalnych lub mniejszościowych, Polska jest zobowiązana do udostępniania oświaty w językach mniejszościowych i języku regionalnym na poziomach przedszkolnym, podstawowym i średnim oraz do podjęcia kroków w celu zapewnienia nauczania historii i kultury, które mają swoje odzwierciedlenie we wspomnianych językach. Brak efektywnego systemu wydawania i dystrybucji podręczników i materiałów edukacyjnych świadczyć zatem może o naruszaniu przez Polskę zobowiązań wynikających z Karty.

Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie oraz o poinformowanie o dotychczasowych efektach działań podejmowanych przez resort edukacji w celu zapewnienia uczniom dostępu do podręczników języka ukraińskiego.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej w piśmie z 7 czerwca 2019 r. poinformował, że od czasu wycofania się Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych z wydawania podręczników dla mniejszości narodowych, a tym samym z roli pośrednika pomiędzy środowiskiem nauczycieli języka ukraińskiego, z którego wywodzą się autorzy podręczników, a Ministerstwem Edukacji Narodowej w sprawach dotyczących opracowywania i wydawania podręczników do nauki języka ukraińskiego, do przygotowania podręcznika dla mniejszości ukraińskiej nie zgłosił się żaden podmiot. Resort podjął więc decyzję o rozpoczęciu działań zabezpieczających w podręczniki dla uczniów należących do ukraińskiej mniejszości narodowej poprzez dokonanie rozeznania wśród szkół wyższych możliwości opracowania podręczników do nauki języka ukraińskiego dla liceum i technikum dla uczniów należących do ukraińskiej mniejszości narodowej w Polsce. Celem tych działań jest zapewnienie dostępu do ww. podręczników w zakresie niezbędnym do podtrzymania przez uczniów poczucia ukraińskiej tożsamości narodowej. W czerwcu br. uczelnie powinny przesyłać do Ministerstwa deklarację przystąpienia do zadania wraz z wymaganymi dokumentami. Jeśli deklarację realizacji zadania złoży więcej niż jedna uczelnia, wówczas decydować będzie najkorzystniejsza dla zleceniodawcy oferta szkoły wyższej.