Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych w sprawie zapewnienia rodzicom dostępu do informacji dotyczących ich niepełnosprawnych dzieci.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich zwróciła się zaniepokojona matka dziecka chorego na autyzm, przebywającego w domu pomocy społecznej. Nie może ona uzyskać telefonicznie informacji na temat stanu zdrowia i samopoczucia jej dziecka. Jednocześnie jest osobą pracującą i ze względu na swoją sytuację życiową może odwiedzać syna raz na dwa tygodnie. Jako przyczynę odmowy udzielenia informacji (która obejmuje również drogę elektroniczną), wcześniej przekazywanej, wskazano unijną reformę ochrony danych osobowych i wprowadzone w jej ramach regulacje.

Wprowadzenie do systemu prawa nowych zasad przetwarzania danych związane z wejściem w życie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO) doprowadziło do wytworzenia stanu niepewności co do sposobu interpretacji zasad przetwarzania danych o stanie zdrowia, w szczególności po stronie podmiotów świadczących usługi zdrowotne oraz innych podmiotów publicznych przetwarzających te informacje. Jest to zjawisko normalne przy tak szerokiej i kompleksowej zmianie prawa. W opinii Rzecznika obecnie zachodzi potrzeba podjęcia działań, które mogłyby wpłynąć pozytywnie na prawa dzieci i rodziców znajdujących się niejednokrotnie w trudnej sytuacji.

Zdaniem Rzecznika, niezależnie od gwarancji dotyczących przetwarzania danych po stronie ustawodawcy i podmiotów przetwarzających dane, osoba, której dane dotyczą, powinna mieć możliwość korzystania z jej praw dotyczących danych. W omawianej sytuacji powinny mieć zatem zastosowanie również ogólne przepisy RODO, a w szczególności przepisy dotyczące dostępu do danych. Warto również podkreślić, że zgodnie z art. 51 ust. 3 Konstytucji, każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych. Również te prawa mogą realizować rodzice. Rzecznik zauważył także, że kwestia przekazywania danych przez telefon nie jest zagadnieniem prostym, ponieważ konieczne jest znalezienie równowagi pomiędzy prawami rodzica, bezpieczeństwem i zdrowiem dziecka a ochroną jego danych.

Niemniej jednak, w opinii Rzecznika w wypadku dzieci przebywających w domach pomocy społecznej, gdzie nie mamy do czynienia z sytuacją nagłą, stworzenie systemu weryfikacji tożsamości dzwoniących rodziców, może być dopuszczanym z perspektywy prawa ochrony danych osobowych rozwiązaniem.

Rzecznik zwrócił się do Prezes UODO z prośbą o przedstawienie stanowiska w niniejszej sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Zastępca Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych w piśmie z 13 maja 2019 r. wskazał, że zgodnie z prawem rodzic – jako przedstawiciel ustawowy swojego dziecka – ma prawo do uzyskania od osoby będącej pracownikiem socjalnym wszelkich informacji o swoim dziecku. W przedstawionej przez Rzecznika sytuacji przekazywania danych o stanie zdrowia dziecka rodzicowi tego dziecka w sposób inny niż osobiście problemem – na gruncie przepisów ogólnego rozporządzenia o ochronie danych – staje się identyfikacja osoby, której informacja taka może być przekazana tj. upewnienie się, czy osoba dzwoniąca do domu pomocy społecznej ma prawo uzyskać informacje o umieszczonym w domu pomocy społecznej dziecku. Zdaniem Prezesa UODO pracownik socjalny może udzielić takiej informacji przez telefon tylko w przypadku gdy zweryfikuje, czy rozmawia z osobą, która ma prawo taką informację uzyskać. Oczywiste jest to, że prowadząc rozmowę przez telefon nie można być absolutnie pewnym, czy rozmowa prowadzona jest z właściwą osobą. Niemniej jednak, pracownik socjalny, przed wydaniem takiej informacji, powinien poprowadzić rozmowę w taki sposób, aby jego rozmówca uwiarygodnił swoją tożsamość, na przykład przez podanie kilku danych o sobie i swoim dziecku (numer PESEL dziecka, data jego urodzenia, drugie imię dziecka, znaki szczególne charakteryzujące wygląd dziecka). Domy pomocy społecznej powinny równocześnie stworzyć wewnętrzne procedury, które uregulowałyby postępowanie swoich pracowników w podobnych sytuacjach.