Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Pełnomocnika Rządu do spraw Równego Traktowania w sprawie biernego prawa wyborczego kobiet.

Na podstawie licznych badań i analiz (w tym przygotowywanych przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich) można sformułować wniosek o wciąż niewielkim udziale kobiet w składzie organów publicznych pochodzących z wyboru w Polsce.

Zjawisko niedoreprezentowania kobiet w życiu publicznym (politycznym) jest bez wątpienia złożone i wielowątkowe. Aby mu przeciwdziałać, konieczne jest, zdaniem Rzecznika, podjęcie równolegle szeregu różnorodnych, zaplanowanych i skoordynowanych działań. W odniesieniu do problematyki równości płci w szeroko pojętym procesie wyborczym zasadne jest przygotowywanie i wdrażanie rozbudowanych inicjatyw w zakresie edukacji i promocji. Niemniej istotne jest rozważenie podjęcia zmian prawnych mających na celu wpłynięcie na skuteczniejsze, rzeczywiste zagwarantowanie zasady równości płci i zwiększenie zaangażowania kobiet w proces wyborczy.

Postulaty korekty mechanizmu kwotowego, zawartego w Kodeksie wyborczym i rozszerzenia go o mechanizm regulujący kwestię kolejności kandydatek i kandydatów na listach wyborczych, wydają się mieć poważne uzasadnienie. Rzecznik podkreślił, że działania w tym zakresie można by odczytywać jako wyraz konsekwencji ustawodawcy, który podjął już przecież doniosłą decyzję o wprowadzeniu mechanizmu kwotowego, dostrzegając ważne przyczyny jego stosowania i licząc na osiągnięcie pożądanych rezultatów.

W obliczu zbliżających się wyborów, Rzecznik zwrócił również uwagę na wyjątkowo niski odsetek kobiet w wyborach do Senatu RP. W wyborach 2015 r., wśród ogółu kandydatów, niespełna 14% to kobiety. Mandaty uzyskało wówczas 13 kobiet i 87 mężczyzn. Warto zauważyć, że tendencja ta jest stała i utrzymuje się już od wielu kadencji. Jest to bardzo niepokojące zjawisko, dlatego w przekonaniu Rzecznika należy kwestię tę monitorować oraz podjąć analizy, pozwalające na zidentyfikowanie potencjalnych barier w kandydowaniu kobiet w wyborach odbywających się w systemie wyborczym większościowym i wskazanie skutecznych metod ich likwidowania.

Rzecznik zwrócił się do Pełnomocnika z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie podjęcia działań odnoszących się do problematyki korzystania przez kobiety z biernego prawa wyborczego i poinformowanie o planowanej aktywności w tym zakresie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania w piśmie z 3 marca 2022 r. wskazała, że w celu wspierania udziału kobiet w życiu politycznym do Kodeksu wyborczego wprowadzono przepisy dotyczące mechanizmu kwotowego, czyli wymogu zamieszczenia na liście wyborczej nie mniej niż 35% przedstawicieli obu płci. Obecne regulacje prawa wyborczego wpłynęły pozytywnie na obecność kobiet w polityce, jednak wciąż pozostają one niedoreprezentowane w tej dziedzinie. Jednocześnie Pełnomocnik wyraziła przekonanie, że wprowadzanie rozwiązań regulacyjnych typu kwotowego, parytetowego czy suwakowego jest tylko jedną z metod wspierania ambicji politycznych kobiet. Obecnie niezbędne wydaje się zainicjowanie debaty publicznej na temat korzyści płynących ze zrównoważonego udziału kobiet i mężczyzn w polityce oraz działania na rzecz wzmocnienia potencjału politycznego kobiet poprzez edukację, programy mentorskie czy networking. Z tego względu w Krajowym Programie Działań na Rzecz Równego Traktowania na lata 2022-2030 zaplanowano działania na rzecz wzmocnienia potencjału i pozycji społecznej kobiet i dziewcząt. W obecnym kontekście rosnących trudności gospodarczych, priorytetem jest uznanie kluczowego wkładu kobiet we wspólnoty, społeczeństwa i gospodarki. Konieczne jest także zwrócenie należytej uwagi na stworzenie warunków społecznych i ekonomicznych dla korzystania z równych praw przez kobiety i mężczyzn. Pełnomocnik zapewniła ponadto, że ustalenia raportu RPO pt. „Kwoty i co dalej? Udział kobiet w życiu politycznym w Polsce. Analiza i zalecenia” są przydatne w pracach Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Traktowania i będą brane pod uwagę przy okazji planowania wszelkich działań związanych z udziałem kobiet w życiu politycznym.