Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie skutków przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów.

Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, że pomimo tego, iż przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów wymienionych w ustawie o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów nastąpiło z mocy prawa, to jednak w świetle postanowień art. 4 ust. 1 tej ustawy, ujawnienie prawa własności gruntu w księdze wieczystej (oraz w ewidencji gruntów i budynków) następuje na podstawie zaświadczenia wydawanego przez właściwy organ. Z doniesień medialnych wynika, że konieczność uzyskania zaświadczenia o przekształceniu wywołuje widoczne już spowolnienie na rynku, a transakcje nabycia mieszkań na gruntach przewłaszczonych z mocy prawa na pewno ulegną wydłużeniu. Problemem może być również brak jednolitego stanowiska sądów wieczystoksięgowych odnośnie wymogu posiadania zaświadczenia o przekształceniu przy dokonywaniu wpisu zmiany właściciela lokalu do księgi wieczystej. Niektóre sądy wieczystoksięgowe dokonują wpisów w omawianych sytuacjach bez zaświadczenia, inne wzywają do usunięcia braków pod rygorem oddalenia wniosku.

Ponadto, zgodnie z informacjami publikowanymi na stronie internetowej Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju skutkiem przekształcenia prawa użytkowania wieczystego jest fakt, że 2,5 mln użytkowników wieczystych stało się właścicielami. Istnieje zatem uzasadniona obawa, że choćby ze względu na samą liczbę nowych właścicieli, w praktyce dotrzymanie przez organy ustawowych terminów wydawania zaświadczeń o przekształceniu może okazać się trudne do realizacji. Dotyczy to zwłaszcza tych gmin (miast), w których nieruchomości objętych przekształceniami jest stosunkowo dużo.

Mając powyższe na uwadze Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o nadesłanie informacji, czy opisany wyżej problem został dostrzeżony w ministerstwie, a jeżeli tak, to czy resort rozważa podjęcie działań w celu ujednolicenia praktyki postępowania w tego rodzaju sprawach w sądach wieczystoksięgowych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 26 lutego 2019 r. poinformował, że Minister Sprawiedliwości nie ma prawa ingerować w funkcjonowanie nadzorowanych przez niego sądów powszechnych. Wynikająca wprost z art. 178 Konstytucji dyrektywa, w myśl której sędziowie w sprawowaniu swego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko konstytucji i ustawom, ma charakter zasady ustrojowej i wyklucza jakąkolwiek ingerencję ze strony władzy wykonawczej. Z powyższego jasno wynika, że skoro rozpoznanie wniosku o wpis do księgi wieczystej jest przedmiotem kognicji sądów powszechnych i stanowi przejaw stosowania władzy sądowniczej, to niedopuszczalne jest podejmowanie przez Ministra Sprawiedliwości jakichkolwiek czynności, które mogłyby choćby w pośredni sposób oddziaływać na praktykę orzeczniczą w tym zakresie. Mając powyższe na uwadze Ministerstwo poinformowało, że nie są brane pod uwagę jakiekolwiek działania mające na celu ujednolicenie praktyki postępowania w sprawach wieczystoksięgowych.