Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi kasacyjnej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w przedmiocie odmowy potwierdzenia obywatelstwa polskiego z dnia 2018-10-22.
Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi kasacyjnej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w przedmiocie odmowy potwierdzenia obywatelstwa polskiego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny odmówił mocy dowodowej amerykańskiemu aktowi urodzenia powołując się na klauzulę porządku publicznego, zgodnie z którą prawa obcego nie stosuje się, jeżeli jego stosowanie miałoby skutki sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Klauzula porządku publicznego umożliwia niestosowanie prawa obcego, nie daje natomiast możliwości podważenia mocy dowodowej aktu stanu cywilnego, to przepisy prawa polskiego i międzynarodowego, a nie obcego, nadają zagranicznym aktom stanu cywilnego moc dowodową równą polskim aktom stanu cywilnego. Odebranie mocy dowodowej zagranicznemu aktowi urodzenia jest rażącym naruszeniem prawa polskiego i wiążącego Polskę prawa międzynarodowego. Wobec powyższego, zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, Sąd nie może czynić własnych ustaleń w zakresie pochodzenia dziecka, o ile nieprawdziwość informacji zwartych w akcie urodzenia nie została stwierdzona w postępowaniu sądowym. Czynienie ustaleń sprzecznych z treścią aktu urodzenia jest niedopuszczalne i stanowi naruszenie zasady legalizmu.
Ponadto, w ocenie Rzecznika w toku rozpatrywania niniejszej sprawy organy administracji nie dokonały oceny stanu prawnego z uwzględnieniem najlepszego interesu dziecka. Co więcej, organy administracji nie oceniły, jaki wpływ będzie miało wydanie decyzji o odmowie potwierdzenia obywatelstwa polskiego na dobro dziecka, co powinny były uczynić z urzędu. Rzecznik wskazał, że zgodnie z przepisami Konwencji o prawach dziecka we wszystkich działaniach dotyczących dzieci, podejmowanych przez publiczne lub prywatne instytucje opieki społecznej, sądy, władze administracyjne lub ciała ustawodawcze, sprawą nadrzędną ma być najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka. Również Konstytucja nakłada na państwo obowiązek ochrony praw dziecka. Dlatego też organ administracji odmawiając potwierdzenia obywatelstwa polskiego z uwagi na sprzeczność z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej zobowiązany jest wziąć pod uwagę nie tylko przepisy rangi ustawowej, ale przede wszystkim przepisy Konstytucji i wiążącego Polskę prawa międzynarodowego.
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego obywatelstwo postrzega się jako stosunek publicznoprawny między państwem a jednostką, przy którego regulowaniu właściwość osoby, jako podmiotu tego stosunku tworzy jej prawny status. Dlatego zagadnienie nabycia obywatelstwa podlega wyłącznie reżimowi publicznoprawnemu. Nie będą miały zastosowania w sprawie normy prawnorodzinne, które wskazują na sposoby potwierdzenia biologicznego pokrewieństwa pomiędzy dzieckiem a jego rodzicami. W sprawie nie będzie miała też zastosowania klauzula porządku publicznego. W procedurze potwierdzania obywatelstwa polskiego, w sytuacji, gdy jeden z rodziców dziecka ma polskie obywatelstwo, a drugi jest nieznany, nie dochodzi do kolizji systemów prawnych. Zastosowanie klauzuli porządku publicznego wchodzi w grę tylko wtedy, gdy zastosowanie prawa obcego doprowadziłoby do powstania skutków sprzecznych z podstawowymi zasadami polskiego porządku prawnego. Wojewódzki Sąd Administracyjny, zdaniem NSA, nie wskazał wartości, z którymi sprzeczne miałoby być potwierdzenie polskiego obywatelstwa dziecka na podstawie ustalenia jego pochodzenia od rodzica posiadającego polskie obywatelstwo.
Ponadto, NSA zauważył, że oprócz więzi łączącej jednostkę z państwem obywatelstwo powinno być również traktowane jako prawo osoby ludzkiej. W sprawie o potwierdzenie posiadania polskiego obywatelstwa organy stosujące prawo powinny mieć na względzie, że ogranicza je obowiązek poszanowania godności człowieka oraz nakaz równego traktowania i niedyskryminacji.