Wystąpienie do Ministra Środowiska w sprawie wprowadzenia przez Lasy Państwowe ograniczeń w zakresie korzystania z lasów stanowiących własność Skarbu Państwa z dnia 2018-10-23.
Wystąpienie do Ministra Środowiska w sprawie wprowadzenia przez Lasy Państwowe ograniczeń w zakresie korzystania z lasów stanowiących własność Skarbu Państwa.
Rzecznik Praw Obywatelskich powziął informacje o zastrzeżeniach odnośnie do wprowadzania przez Lasy Państwowe ograniczeń w zakresie korzystania z lasów stanowiących własność Skarbu Państwa. Zastrzeżenia te obejmują dwie kwestie: praktykę korzystania przez nadleśniczych z uprawnienia do wprowadzania okresowych zakazów wstępu do lasów oraz określanie zasad wykorzystania dla ruchu kołowego dróg znajdujących się w lasach. Wobec tych sygnałów Rzecznik podjął analizę obowiązujących regulacji rangi ustawowej, limitujących możliwość korzystania z lasów publicznych pozostających w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. Wątpliwości Rzecznika budzi to, czy regulacje te w pełni odpowiadają konstytucyjnemu standardowi.
Z przepisów Prawa ochrony środowiska i ustawy o lasach wynika, że choć ustawodawca deklaruje swobodę wstępu do lasów, wprowadza jednocześnie ograniczenia tej swobody lub dopuszcza wprowadzanie takich ograniczeń przez kompetentne podmioty. Takie rozwiązanie należy – co do zasady – uznać za konstytucyjnie dopuszczalne. Niewątpliwie bowiem te z podstaw wprowadzania ograniczeń, które są wskazane w ustawie, mieszczą się w granicach określonych w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Nie budzą wątpliwości w tym kontekście wynikające wprost z ustawy stałe zakazy wstępu do lasów. Inaczej jest jednak w przypadku zakazów okresowych, których wprowadzenie uzależnione jest od „uznania” nadleśniczego, a także w odniesieniu do zasad poruszania się po drogach leśnych, które określane są w ramach bardzo dużego marginesu swobody. Pamiętając przy tym, że ograniczenia wstępu do lasu stanowią ingerencję w prawa i wolności jednostki, niezbędne jest zapewnienie obywatelom możliwości sądowej ochrony potencjalnie naruszonych praw (art. 77 ust. 2 Konstytucji). Ta jednak w aktualnym stanie prawnym wydaje się niedostateczna.
Rzecznik wskazał ponadto, iż aktualnie sądowa kontrola zgodności z prawem zakazów wprowadzanych przez nadleśniczych w oparciu o art. 26 ust. 3 ustawy o lasach następować może tylko w postępowaniu toczonym w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, w związku ze skierowaniem wniosku o ukaranie osoby, która miałaby się dopuścić naruszenia zakazów wprowadzonych przez nadleśniczego. Ta ścieżka postępowania chroni jednak wyłącznie przed sankcjami związanymi z wprowadzeniem z przekroczeniem upoważnienia ustawowego zakazu. Nie eliminuje jednak formalnie tego ostatniego.
W świetle powyższego, w ocenie Rzecznika zachodzi konieczność wprowadzenia zmian do ustawy o lasach, które gwarantowałyby osobom, w których prawo do korzystania z lasów przysługuje, możliwość sądowego dochodzenia tego prawa. Zmiany te mogą w szczególności prowadzić do jednoznacznego określenia formy prawnej wprowadzania zakazów, o których mowa w art. 26 ust. 3 ustawy o lasach, jak też formy prawnej rozstrzygania o dostępności dróg leśnych dla ruchu, która czyniłaby dopuszczalną sądowoadministracyjną kontrolę rozstrzygnięć nadleśniczych.
Zdaniem Rzecznika w odniesieniu do rozstrzygnięć o zasadach korzystania z dróg leśnych, prócz samej formy prawnej, niezbędne jest także ustawowe określenie przesłanek, jakimi powinien się kierować nadleśniczy rozstrzygając w tym przedmiocie. Bez ich określenia bowiem, formalna dopuszczalność zaskarżenia rozstrzygnięcia do sądu, nie zapewni rzeczywistej kontroli tego rozstrzygnięcia, skoro organ dysponował będzie niczym nieograniczoną swobodą (wręcz dowolnością) w jego podjęciu.
Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie.