Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Środowiska w sprawie braku odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez zwierzęta objęte ochroną gatunkową.

W zainteresowaniu Rzecznika Praw Obywatelskich pozostaje problematyka braku odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez większość gatunków zwierząt objętych ochroną gatunkową. Niniejsza kwestia była już przedmiotem wystąpienia Rzecznika skierowanego do Ministra Środowiska w 2014 r. na kanwie skarg obywateli, wskazujących na brak możliwości uzyskania odszkodowania z tytułu strat wyrządzonych przez żurawie, wydry, łasice oraz gronostaje w gospodarstwach rolnych.

Rzecznik przypomniał, iż zgodnie z art. 126 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez żubry, wilki i rysie, niedźwiedzie oraz bobry. Przepis art. 49 ww. ustawy zawiera zaś upoważnienie ustawowe dla ministra właściwego do spraw środowiska do wydania, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa, rozporządzenia określającego gatunki dziko żyjących zwierząt objętych ochroną. Minister skorzystał z tej możliwości i wydał rozporządzenie w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Na jego podstawie ochroną ścisłą objęte zostały 592 gatunki zwierząt. W celu realizacji ochrony gatunkowej ustawodawca sformułował katalog zakazów, m.in. umyślnego zabijania, okaleczania lub chwytania, transportu, ale również niszczenia siedlisk czy umyślnego płoszenia albo niepokojenia zwierząt. Większość z tych zakazów została wprowadzona w stosunku do gatunków objętych ochroną ścisłą i częściową. Niestety, obowiązujące przepisy, poza wymienionymi expressis verbis w art. 126 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody wyjątkami, nie przewidują możliwości wypłacenia przez Skarb Państwa odszkodowania za szkody wyrządzone przez objęte ochroną gatunkową zwierzęta.

W związku z tym, Rzecznik zasygnalizował, iż zgodnie z art. 126 ust. 12 ustawy o ochronie przyrody, Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, inne niż wymienione w ust. 1 gatunki zwierząt chronionych wyrządzających szkody, za które odpowiada Skarb Państwa, kierując się potrzebą utrzymania ochrony gatunkowej zwierząt zagrożonych wyginięciem i wyrządzających szkody w gospodarce człowieka.

Z rozmów z rolnikami, które Rzecznik odbył podczas spotkań regionalnych, a także z treści skarg kierowanych do Biura RPO wynika, że szkody wyrządzane przez zwierzęta podlegające ochronie są poważnym problemem społecznym. Dotyczy to na przykład szkód wyrządzanych przez żurawie w uprawach rolnych lub nietoperze w budynkach mieszkalnych.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o rozważenie podjęcia stosownych kroków legislacyjnych zmierzających do wydania przez Radę Ministrów rozporządzenia, o którym mowa art. 126 ust. 12 ustawy o ochronie przyrody.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska w piśmie z 15 grudnia 2018 r. wyjaśniła, że zdaniem resortu nie jest zasadne rozszerzenie listy gatunków, za których szkody Skarb Państwa odpowiada, poprzez zmianę ustawy o ochronie przyrody w zakresie art. 126 ust. 1. Konsekwentnie, odnosząc się do postulatu Rzecznika rozważenia podjęcia stosownych kroków legislacyjnych zmierzających do wydania na podstawie art. 126 ust. 12 ustawy o ochronie przyrody przez Radę Ministrów rozporządzenia, w którym określone będą inne niż wymienione w ust. 1 gatunki zwierząt chronionych wyrządzających szkody, za które odpowiada Skarb Państwa, kierując się potrzebą utrzymania ochrony gatunkowej zwierząt zagrożonych wyginięciem i wyrządzających szkody w gospodarce człowieka uprzejmie informuję, że w ocenie Ministerstwa Środowiska zmiana tego stanu prawnego nie jest uzasadniona.