Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie niekonstytucyjności przepisów umożliwiających Ministrowi Sprawiedliwości wniesienie sprzeciwu wobec kandydatów na wykładowców Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury.

W związku ze skargą, jaka wpłynęła do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznik powziął wątpliwości co do zgodności z konstytucyjnymi oraz demokratycznymi standardami możliwości wniesienia przez Ministra Sprawiedliwości sprzeciwu wobec kandydatów na wykładowców Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury (dalej jako: KSSiP). Możliwość taka została przewidziana w art. 53b ust. 1 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury.

Mając na względzie fakt, iż KSSiP jest instytucją której celem jest szkolenie wstępne oraz ustawiczne kadr sądownictwa i prokuratury w Polsce, niepożądana jest sytuacja, w której Minister Sprawiedliwości posiada decydujący wpływ na proces naboru kandydatów na wykładowców w opisany powyżej sposób. W ocenie Rzecznika prowadzi to do nadmiernego wpływu władzy wykonawczej na proces obsady kadry wykładowców KSSiP, która odpowiada za właściwe przygotowanie do wykonywania zawodu sędziego.

Rzecznik wskazał, iż art. 53 ust. 1 ustawy pomija okoliczność, że zgłoszenie sprzeciwu przez organ administracji państwowej wobec kandydatów na wykładowców jest decyzją personalną, która mimo tego charakteru nie wymaga od Ministra Sprawiedliwości żadnego uzasadnienia. Stwarza to zagrożenie stosowania powyższej normy przez Ministra Sprawiedliwości w arbitralny i nieweryfikowalny sposób. Kwestionowany przepis nie wskazuje przy tym na żadne powody, z uwagi na które osoba posiadająca specjalistyczną wiedzę z określonej dziedziny nie mogłaby zostać wykładowcą KSSiP. Uniemożliwia on więc poznanie motywów zgłoszenia przez Ministra Sprawiedliwości sprzeciwu wobec konkretnej kandydatury.

W świetle powyższego – zdaniem Rzecznika – sposób uregulowania w ustawie procedury sprzeciwu Ministra Sprawiedliwości wobec kandydata na wykładowcę KSSiP prowadzi do arbitralnych ograniczeń konstytucyjnych praw i wolności jednostki, takich jak prawo równego dostępu do służby publicznej oraz prawo do informacji publicznej, jak również do nadmiernego wpływu podmiotu władzy wykonawczej w proces obsady kadry wykładowców KSSiP.

Ponadto, w ocenie Rzecznika, art. 53 ust. 1 ustawy narusza zasady leżące u podstaw idei demokratycznego państwa prawa, takie jak transparentność działania organów władzy publicznej. Tymczasem możliwość oceny motywów rozstrzygnięcia Ministra Sprawiedliwości, w świetle wartości konstytucyjnych, jest wymogiem wynikającym z zasady demokratycznego państwa prawa. W państwie prawa proces podejmowania decyzji, również dyskrecjonalnych, w pewnym zakresie powinien być transparentny, a organy władzy, nie ulegając bieżącym naciskom opinii publicznej, winny równocześnie liczyć się z koniecznością racjonalnego uzasadniania podejmowanych decyzji.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o rozważenie możliwości zainicjowania zmian legislacyjnych w przedmiotowym zakresie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 21 sierpnia 2018 r. poinformował, że Minister Sprawiedliwości nie znajduje uzasadnienia do zainicjowania postulowanych przez Rzecznika zmian legislacyjnych. Odnosząc się do wyrażonej tezy, że sprzeciw zgłoszony przez Ministra Sprawiedliwości wobec kandydata, który został uprzednio pozytywnie zaopiniowany przez Radę Programową, zamyka możliwość prowadzenia przez niego zajęć jako wykładowcę, Podsekretarz Stanu wskazał, że w ramach zadań nałożonych na niego przez ustawodawcę, Minister Sprawiedliwości jest tylko jednym z trzech podmiotów, których rolą – w tym przypadku – stosownie do przypisanych mu kompetencji nadzorczych, jest dbałość o właściwy dobór kadry dydaktycznej w instytucji kształcącej przyszłych sędziów i prokuratorów, a następnie – w ramach kształcenia ustawicznego – osoby zajmujące ww. urzędy. Ponadto, w ocenie resortu sprawiedliwości za nietrafny należy uznać argument, iż stosowany w KSSiP tryb opiniowania kandydatów na wykładowców narusza konstytucyjną zasadę równości i niedyskryminacji.