Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie realizacji widzeń osób pozbawionych wolności z osobami niepełnoletnimi.

Analizując skargi, które wpływają do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich od osób pozbawionych wolności, zwrócono uwagę na uregulowania dotyczące zasad i sposobu odbywania przez skazanych i tymczasowo aresztowanych widzeń z osobami niepełnoletnimi, przede wszystkim w kontekście realizacji przez więźniów widzeń z własnymi dziećmi.

Kodeks karny wykonawczy w sposób odrębny reguluje kwestie widzeń skazanych i tymczasowo aresztowanych. Jest to zrozumiałe, zważywszy na cele wykonania kary oraz cele stosowania środka zapobiegawczego, jakim jest tymczasowe aresztowanie. Bliższa analiza zasad, według których realizowane są widzenia prowadzi jednak do wniosku, że nie dla wszystkich ujętych w przepisach odrębności udaje się odnaleźć przekonujące uzasadnienie. Zasady przyjęte wobec skazanych są przy tym bardziej rygorystyczne, niż stosowane w odniesieniu do tymczasowo aresztowanych, choć wydawałoby się, że to dobro postępowania karnego będzie wymuszać stosowanie większych obostrzeń w przypadku tymczasowo aresztowanych.

W opinii Rzecznika niezbędne jest ujednolicenie, w odpowiednim zakresie, przepisów dotyczących realizacji widzeń małoletnich z tymczasowo aresztowanymi i skazanymi, w taki sposób, aby nie dochodziło do nieuzasadnionego różnicowania sytuacji tych osób.

Zdaniem Rzecznika bardzo dobrym rozwiązaniem jest umożliwienie dzieciom do lat 15 widzeń z tymczasowo aresztowanym rodzicem pod opieką funkcjonariusza lub pracownika aresztu śledczego. Z uwagi bowiem na bardziej restrykcyjne zasady udzielania widzeń tymczasowo aresztowanym często może dochodzić do sytuacji, że osoby najbliższe, pod opieką których dziecko może przybyć na widzenie, nie uzyskają zgody na widzenie i w takich przypadkach dziecko nie mogłoby w ogóle spotkać się z rodzicem. W przypadku skazanych sytuacje, gdy nie ma osoby, która chciałaby i mogła przyprowadzić dziecko na widzenie i razem z nim w tym widzeniu uczestniczyć, na pewno będą zdarzały się rzadziej, jednak również mogą mieć miejsce. Kierując się wartością nadrzędną jaką jest dobro dziecka, także tym dzieciom należy umożliwić realizację ich prawa do osobistego kontaktu z rodzicem pozbawionym wolności.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie oraz uwzględnienie przedmiotowego problemu w pracach Zespołu, powołanego przez Ministra Sprawiedliwości do opracowania projektu zmian przepisów prawa karnego wykonawczego.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 7 sierpnia 2018 r. poinformował, że występujące różnice w zasadach i sposobie widzeń skazanych i tymczasowo aresztowanych były celowym wynikiem działań ustawodawcy. W ocenie resortu unormowanie zawarte w art. 105a § 2 k.k.w., zgodnie z którym osoby niepełnoletnie mogą korzystać z widzeń tylko pod opieką osób pełnoletnich nie oznacza, że w przypadku, gdyby osoba pełnoletnia nie uzyskała zgody administracji zakładu karnego na widzenie, towarzyszące jej osoby niepełnoletnie, nie mogłyby skorzystać z takiego widzenia ze skazanym pod opieką funkcjonariusza SW. W takim przypadku osoba pełnoletnia, która nie otrzymała zgody na widzenie, musiałaby wrazić zgodę na widzenie osoby niepełnoletniej bez swojej obecności. Sekretarz Stanu wskazał, że administracja jednostki penitencjarnej – wobec braku normy zakazującej w tym zakresie – powinna umożliwić widzenie osobie niepełnoletniej ze skazanym w sytuacji, gdy stawiła się na widzenie, i zrealizować je pod opieką funkcjonariusza SW. Analogicznie, jak w uregulowanym w art. 217 k.k.w. przypadku, dotyczącym widzenia z tymczasowo aresztowanym. Aktualne rozwiązania prawne w tym zakresie nie zakazują zatem realizacji widzenia osoby niepełnoletniej ze skazanym w przypadku braku zgody na widzenie dla osoby pełnoletniej, która przybyła z niepełnoletnim do zakładu karnego.