Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie jego decyzji o wyborze sędziów, którzy mają pełnić funkcję sędziego sądu dyscyplinarnego przy sądzie apelacyjnym, bez ich zgody.

W związku z doniesieniami medialnymi Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na problem dokonania przez Ministra Sprawiedliwości wyboru sędziów, którzy mają pełnić funkcję sędziego sądu dyscyplinarnego przy sądzie apelacyjnym, bez uzyskania ich zgody, a następnie przesłania listy tych sędziów do siedziby Krajowej Rady Sądownictwa celem zaopiniowania.

W obecnym stanie prawnym Minister Sprawiedliwości powierza obowiązki sędziego sądu dyscyplinarnego przy sądzie apelacyjnym sędziemu sądu powszechnego posiadającemu co najmniej dziesięcioletni staż pracy na stanowisku sędziego, po zasięgnięciu opinii KRS. A zatem do sądu dyscyplinarnego może zostać powołany „sędzia sądu powszechnego”, czyli sędzia każdego szczebla, także orzekający w sądzie, którego siedziba jest oddalona od sądu apelacyjnego – sądu dyscyplinarnego. Istotne jest również to, że wykonywanie tych obowiązków jest niezależne od wykonywania obowiązków służbowych związanych z zajmowanym przez sędziego miejscem służbowym. Takie rozwiązanie, w opinii Rzecznika, budzi wątpliwości pod kątem ochrony wolności i praw obywatelskich. Ponadto, istnieje ryzyko, że powierzenie obowiązków w sądach dyscyplinarnych może być traktowane jako środek represji wobec określonych sędziów.

Rzecznik zwrócił uwagę, że w sytuacji polegającej na wyznaczeniu przez Ministra Sprawiedliwości sędziego sądu powszechnego do czynności polegających na wykonywaniu funkcji sędziego dyscyplinarnego, bez zgody sędziego oraz bez braku możliwości odwołania się od tej decyzji do sądu dochodzi do naruszenia prawa do sądu i to w sposób dwojaki. Po pierwsze, poprzez zamknięcie sędziemu drogi do odwołania się od arbitralnej decyzji Ministra Sprawiedliwości do sądu. Po drugie przyjęte rozwiązanie może prowadzić do ograniczenia prawa do sądu obywateli. Zaangażowanie czasowe sędziów sądów powszechnych w obowiązki związane z wykonywaniem przez nich funkcji sędziów dyscyplinarnych oraz konieczność dojazdu z sądów rejonowych znajdujących się w dużej odległości od siedziby sądu dyscyplinarnego przy sądzie apelacyjnym może bowiem prowadzić do zwiększenia przewlekłości postępowań sądowych w macierzystym sądzie takiego sędziego.

Ponadto, w przypadku wyznaczania przez Ministra Sprawiedliwości sędziego bez jego zgody do pełnienia obowiązków sędziego dyscyplinarnego przy sądzie apelacyjnym, brak zgody sędziego sprawia, że decyzja Ministra Sprawiedliwości (organu władzy wykonawczej) ma charakter arbitralny wobec władzy sądowniczej, co jest nie do pogodzenia z konstytucyjną zasadą podziału i równowagi władzy.

W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o ustosunkowanie się do opisanych problemów oraz przedstawienie w tym zakresie wyjaśnień.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 18 czerwca 2018 r. wyjaśnił, że aktualne unormowania prawne nie przewidują obowiązku uzyskiwania zgody sędziego na powierzenie obowiązków sędziego sądu dyscyplinarnego przy sądzie apelacyjnym, ani nie regulują procedury uzyskiwania takiej zgody. Sprzeciw wobec zamiaru powierzenia wymienionych obowiązków nie jest prawnie skuteczny. Ponadto, zdaniem resortu, możliwość powołania do orzekania w sądzie dyscyplinarnym sędziego sądu powszechnego każdego szczebla, będzie mieć pozytywny wpływ na orzecznictwo dyscyplinarne. Podsekretarz Stanu wskazał także, że zarówno w stanie prawnym sprzed nowelizacji dokonanej ustawą o Sądzie Najwyższym, jak również w obowiązującym stanie prawnym, przepisy ustrojowe przewidywały i przewidują kompetencję Ministra Sprawiedliwości do powierzania sędziom określonych funkcji np. prezesa sądu. Zatem rozwiązanie, w którym obowiązki w sądzie dyscyplinarnym powierza Minister Sprawiedliwości nie może być uznane za niezgodne z Konstytucją.