Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Zdrowia w sprawie zwrotu kosztów ustanowienia obrońcy lekarzowi lub lekarzowi dentyście prawomocnie uniewinnionemu w postępowaniu dyscyplinarnym.

W zainteresowaniu Rzecznika Praw Obywatelskich pozostaje zagadnienie dotyczące zwrotu kosztów ustanowienia obrońcy lekarzowi lub lekarzowi dentyście prawomocnie uniewinnionemu w sprawie z zakresu odpowiedzialności dyscyplinarnej. Wątpliwości wzbudza przede wszystkim brak zapewnienia takiej osobie gwarancji wynikających z Konstytucji.

Sygnalizowana sprawa była przedmiotem rozstrzygnięć sądów lekarskich. W okresie stosowania przepisów ustawy o izbach lekarskich (dalej jako: u.i.l.) wykształciła się wyraźna linia orzecznicza tych sądów, opierająca się na uznaniu, że w obecnym stanie prawnym brak jest podstaw prawnych do rozstrzygania przez te sądy kwestii zwrotu stronom postępowania w przedmiocie odpowiedzialności lekarzy wskazanych kosztów według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego.

Powstałą w ten sposób lukę wypełnił samorząd lekarski określając katalog kosztów postępowania w przepisach regulaminu wewnętrznego urzędowania sądów lekarskich. Przepisy te określają koszty postępowania przed sądem lekarskim, m.in.: koszty doręczenia wezwań i innych pism związanych z postępowaniem przed sądem, należności rzecznika i członków sądu związane z postępowaniem w tym sądzie, należności biegłych za wydane opinie oraz inne koszty administracyjne. Przepisy nie obejmują jednak swym zakresem wydatków wskazanych we wniosku obrońcy. Opisany stan prawny prowadzi do tego, iż prawomocnie uniewinniony w postępowaniu dyscyplinarnym lekarz nie może korzystać z gwarancji wynikających z art. 42 ust. 2 Konstytucji w postaci zwrotu kosztów ustanowienia jednego obrońcy.

Powyższą gwarancję wzmacnia zasada demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji), z której należy wyprowadzić wniosek o stosowaniu, także w postępowaniu dyscyplinarnym, standardów ustanowionych w rozdziale II Konstytucji. Odnoszą się one do wszelkich postępowań represyjnych, których celem jest poddanie obywatela jakiejś formie ukarania bądź sankcji. Przejęcie instytucji wywodzących się z postępowania karnego do postępowania dyscyplinarnego służyć ma celom ochronnym.

Ustawodawca, biorąc pod uwagę represyjny charakter postępowania dyscyplinarnego uznał, że zasadne jest sięgnięcie do tych instytucji zawartych w Kodeksie postępowania karnego, które stwarzają możliwość optymalnego zabezpieczenia praw i wolności obwinionego. Celem takiej regulacji jest więc zapewnienie osobie obwinionej praw i gwarancji służących zabezpieczeniu jej interesów w postępowaniu dyscyplinarnym.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o podjęcie odpowiednich działań legislacyjnych mających na celu zapewnienie skutecznej ochrony praw osób prawomocnie uniewinnionych w postępowaniu dyscyplinarnym lekarzy i lekarzy dentystów.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia w piśmie z 23 lipca 2018 r. wyjaśnił, że skoro przepisy ustawy o izbach lekarskich nie wyczerpują zagadnień związanych z kwestią kosztów postępowania dyscyplinarnego, to należy stosować odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego. Z uwagi na dyspozycję art. 112 ustawy o izbach lekarskich, w ocenie resortu zdrowia, nie wydaje się konieczna interwencja ustawodawcy polegająca na uszczegółowieniu kompetencji organów samorządu lekarskiego w zakresie zasad ustalania kosztów postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy i lekarzy dentystów oraz ponoszenia tych kosztów. Skoro bowiem w sprawach nieuregulowanych w ustawie o izbach lekarskich, do postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej stosuje się odpowiednio przepisy k.p.k., w tym – wobec braku ich jednoznacznego wyłączenia – dotyczące kosztów procesu, to nie ma przeszkód, by prawomocnie uniewinniony lekarz i lekarz dentysta mógł skorzystać z prawa do zwrotu wydatków związanych z udziałem obrońcy z wyboru na zasadach określonych w stosowanym odpowiednio art. 632 pkt 2 Kodeksu postępowania karnego.