Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Rzecznika Praw Pacjenta w sprawie ochrony praw pacjentów więziennych szpitali psychiatrycznych.

W 2017 r., z polecenia Rzecznika Praw Pacjenta, rzecznicy praw pacjenta szpitala psychiatrycznego przeprowadzili badanie stanu przestrzegania praw pacjentów na miejscu, we wszystkich pięciu więziennych oddziałach psychiatrycznych w kraju. Wyniki tego badania ujawniły wiele nieprawidłowości, w tym w najbardziej istotnych obszarach: w zakresie respektowania prawa pacjentów do świadczeń zdrowotnych, poszanowania ich godności i intymności oraz właściwego dokumentowania prowadzonego leczenia.

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich wyniki tych badań powinny utwierdzić Rzecznika Praw Pacjenta w przekonaniu, iż istnieje potrzeba objęcia pacjentów więziennych szpitali psychiatrycznych regularną opieką rzeczników praw pacjenta szpitala psychiatrycznego. Z informacji uzyskanych podczas corocznego spotkania wszystkich rzeczników praw pacjenta szpitala psychiatrycznego, które odbyło się w dniach 10–11 kwietnia br., i w którym uczestniczył też Główny Koordynator do spraw Ochrony Zdrowia Psychicznego w Biurze RPO, wynika jednak, że nie zaszły dotychczas żadne zmiany i w dalszym ciągu rzecznicy nie prowadzą systematycznych działań w szpitalach więziennych.

Pacjenci szpitali więziennych najczęściej nie mają wiedzy o tym, że mogą skorzystać w ochronie ich praw z pomocy Departamentu do Spraw Zdrowia Psychicznego Biura Rzecznika Praw Pacjenta, przedstawiając swoją sprawę na piśmie, telefonicznie za pośrednictwem infolinii lub drogą elektroniczną. ponieważ w szpitalach więziennych ani rzecznik praw pacjenta szpitala psychiatrycznego, ani więzienna służba zdrowia, nie realizują obowiązku informowania o zakresie działania rzecznika.

Jednocześnie Rzecznik zauważył, że możliwość dotarcia do pomocy przez pacjentów więziennych szpitali psychiatrycznych jest dużo bardziej ograniczona w porównaniu z pacjentami szpitali powszechnej służby zdrowia, zaś możliwość wystąpienia naruszeń ich praw potencjalnie zwiększona, bo wynika zarówno z umieszczenia w szpitalu psychiatrycznym, jak i izolacji penitencjarnej. Z tego względu obecność rzeczników praw pacjenta szpitala psychiatrycznego w tych miejscach, jako niezależnych, kompetentnych organów kontroli, ma szczególne znaczenie.

Ponadto, Rzecznik zwrócił uwagę, że obecność rzeczników w szpitalach psychiatrycznych pełni istotną funkcję prewencyjną, w znaczący sposób zwiększając gwarancje praworządnego postępowania wobec pacjentów. W przypadku pacjentów, których możliwości samodzielnego działania w celu ochrony ich praw są dodatkowo ograniczone ze względu na pobyt w jednostce penitencjarnej, nabiera to jeszcze większego znaczenia.

W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się z prośbą o zainicjowanie działań w celu objęcia pacjentów więziennych szpitali psychiatrycznych pomocą rzeczników praw pacjenta szpitala psychiatrycznego w ochronie ich praw, poprzez zapewnienie obecności rzeczników w tych placówkach.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Rzecznik Praw Pacjenta w piśmie z 18 czerwca 2018 r. poinformował, że efektywne funkcjonowanie systemu ochrony praw pacjenta szpitala psychiatrycznego możliwe jest wyłącznie poprzez wprowadzenie rozwiązań, w wyniku których z pomocy rzeczników będzie mogła skorzystać jak największa liczba osób przebywających w szpitalach psychiatrycznych, w szczególności dzieci, młodzieży i osób starszych, przy jednoczesnym zapewnieniu rzecznikom możliwości podejmowania skutecznych interwencji. Wobec powyższego, w chwili obecnej działaniem rzeczników obejmowane są duże szpitale psychiatryczne oraz komórki organizacyjne o profilu psychiatrycznym i leczenia uzależnień znajdujące się w strukturach szpitali wielospecjalistycznych. Tak określone priorytety, przy ograniczonych zasobach kadrowych, umożliwiają realizację zaproponowanego przez Rzecznika Praw Obywatelskich rozwiązania jedynie poprzez czasowe, niemające charakteru stałego, oddelegowanie rzeczników do szpitali psychiatrycznych znajdujących się na terenie zakładów karnych lub aresztów śledczych. Uwzględnienie postulatu RPO wiązałoby się bowiem z koniecznością wprowadzenia zmian w przyjętych obecnie priorytetach, co wywarłoby niekorzystny wpływ na sytuację dużej części osób chorych psychicznie.