Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Infrastruktury w sprawie problemów związanych z procedurą pobierania opłat abonamentowych.

Analiza skarg wpływających do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wskazuje na szereg wciąż aktualnych problemów związanych z nadal funkcjonującym modelem pobierania opłat abonamentowych. Szczególny niepokój Rzecznika wzbudza fakt, że wnioski o podjęcie interwencji w sprawach indywidualnych najczęściej pochodzą od osób starszych, schorowanych, a także od osób z niepełnosprawnościami, zazwyczaj o niskim poziomie świadomości prawnej.

Na mocy ustawy o zmianie ustawy o opłatach abonamentowych (dalej: „ustawa zmieniająca”) osoby, które ukończyły 75 lat zostały zwolnione z obowiązku składania oświadczenia o spełnieniu warunków do zwolnienia z opłat abonamentowych oraz przedłożenia dokumentu potwierdzającego osiągnięty wiek. W takiej sytuacji Poczta Polska S.A. może na podstawie danych z rejestru PESEL ustalić wiek abonentów i w konsekwencji zwolnić ich z opłat abonamentowych we własnym zakresie.

Ww. nowelizacja nie rozwiązuje jednak problemu osób, które ukończyły 75. rok życia i nie dopełniły wymogów formalnych w postaci złożenia oświadczenia oraz dokumentu potwierdzającego osiągnięty wiek przed dniem 9 października 2015 r., czyli przed wejściem w życie ustawy zmieniającej. W takich przypadkach obywatele mogą zwrócić się z wnioskiem do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji o umorzenie zaległości w płatności opłat abonamentowych. W praktyce wiąże się to z koniecznością zainicjowania odrębnego postępowania przed KRRiT, o czym obywatele niejednokrotnie dowiadują się zbyt późno tj. w toku trwającej egzekucji.

W opinii Rzecznika Poczta Polska S.A. powinna rozważyć zaniechanie inicjowania postępowań egzekucyjnych wobec osób uprawnionych do zwolnienia ze względu na wiek, które nie dopełniły warunków formalnych, i do których nie znajduje zastosowania ustawa zmieniająca. W przypadku zaś osób, wobec których doszło do wszczęcia postępowania egzekucyjnego, Poczta Polska S.A. – jako wierzyciel – mogłaby rozważyć złożenie wniosku o umorzenie postępowania na podstawie przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W podobny sposób mógłby zostać rozwiązany problem osób będących w wieku emerytalnym, które pobierają niską rentę rodzinną, lecz nie są wyraźnie wskazane w kręgu osób ustawowo zwolnionych z opłat abonamentowych.

Kolejna grupa skarg obywatelskich kierowanych do Biura RPO dotyczy problemów związanych z brakiem możliwości udokumentowania wyrejestrowania odbiornika ze względu na znaczny upływ czasu. Zdarzają się częste przypadki, w których dochodzi do wszczęcia postępowań egzekucyjnych, pomimo tego, że obywatele w odległej przeszłości dokonali zgłoszenia zaprzestania używania odbiornika np. z uwagi na zmianę miejsca zamieszkania. Wówczas Poczta Polska nie uwzględnia zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym co do nieistnienia obowiązku, automatycznie żądając przedstawienia dokumentów dotyczących skutecznego wyrejestrowania odbiornika nawet po upływie wielu lat.

Ponadto, analiza skarg kierowanych do Rzecznika wskazuje na istotne trudności, z jakimi borykają się osoby z niepełnosprawnościami, których schorzenia uniemożliwiają bądź w znacznym stopniu utrudniają wizytę w placówce pocztowej. Problem dotyczy w szczególności osób, które nie mogą liczyć na pomoc innych np. rodziny lub sąsiadów w załatwianiu spraw urzędowych. W takich sprawach skarżący wskazują, że Poczta Polska S.A. wymaga, aby czynności związane ze złożeniem oświadczenia potwierdzającego uprawnienie do zwolnienia od opłat abonamentowych oraz stosownych dokumentów, dokonywane były osobiście w placówce urzędu.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o szczegółowe ustosunkowanie się do każdego ze wskazanych w wystąpieniu obszarów problemowych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Infrastruktury w piśmie z 19 kwietnia 2018 r. wskazał, że Poczta Polska S.A., będąc uprawniona do pobierania opłat abonamentowych, nie posiada podstawy prawnej do wystąpienia do organu egzekucyjnego z wnioskiem o umorzenie postępowania względem osób, które posiadają zaległości w płatności i nie zgłosiły faktu posiadania statusu osoby zwolnionej z obowiązku uiszczania opłat abonamentowych z racji wieku. Wyjaśnił także, że w aktualnym stanie prawnym osoby pobierające rentę rodzinną (nawet w wysokości nieprzekraczającej 50% przeciętnego wynagrodzenia) nie mogą skorzystać ze zwolnienia określonego w art. 4 ust. 1 pkt 6 ustawy o opłatach abonamentowych w zw. z § 1 pkt 6 rozporządzenia Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w sprawie rodzajów dokumentów oraz wzoru oświadczenia potwierdzających uprawnienia do zwolnień od opłat abonamentowych, bowiem ustawodawca nie dopuścił takiej możliwości. Dopiero modyfikacja przepisów, zarówno ustawy o opłatach abonamentowych jak i ww. rozporządzenia, stworzyłaby taką możliwość. Ewentualna zmiana przepisów ustawy o opłatach abonamentowych w przedmiotowej kwestii pozostaje jednak w gestii Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ponadto Minister poinformował, że w przypadku osób niepełnosprawnych, które nie mogą dokonać osobiście formalności w placówce pocztowej, Poczta Polska S.A. – w myśl przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego – honoruje upoważnienia lub pełnomocnictwa udzielone przez abonenta do reprezentowania go i dopełnienia czynności związanych ze zwolnieniem od opłat abonamentowych RTV w placówce operatora wyznaczonego.