Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie przewlekłości postępowań dotyczących świadczeń rodzinnych i świadczenia wychowawczego w ramach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Przedmiotem dość licznych skarg kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich są problemy związane z długotrwałymi postępowaniami w sprawach o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz świadczenia wychowawczego, objętych unijnymi przepisami o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Kwestie te są także zgłaszane Rzecznikowi podczas spotkań regionalnych.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami właściwym do ustalenia, czy w danej sprawie mają zastosowania przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i wskazania kraju właściwego do wypłaty świadczeń rodzinnych i świadczenia wychowawczego, jest wojewoda. W ocenie Rzecznika wprowadzone zmiany prawne i organizacyjne nie doprowadzą jednak w nieodległym czasie do usunięcia zaległości, powstałych w okresie, gdy samorząd województwa realizował powyższe zadania.

Świadczenia rodzinne i świadczenie wychowawcze służą wsparciu rodzica opiekującego się dzieckiem. W tym kontekście czas ma niebagatelne znaczenie, a długotrwałość procedowania przy rozpoznawaniu wniosków skutkuje brakiem jakiejkolwiek pomocy finansowej ze strony państwa. Sytuacja taka jest trudna do zaakceptowania z punku widzenia praw dziecka. Tym bardziej, że przepisy prawa nie przewidują żadnych wyjątków, które pozwoliłyby na przyznanie tychże świadczeń osobie nieaktywnej zawodowo i opiekującej się dzieckiem, o ile inny członek rodziny podlega systemowi zabezpieczenia społecznego w jednym lub kilku państwach członkowskich. Istnieje wprawdzie możliwość ubiegania się o tymczasowe przyznanie świadczeń w Polsce za okres, w którym instytucja polska nie posiada wszelkich niezbędnych informacji dotyczących uprawnienia do świadczeń w innym państwie, jednakże praktyka taka stosowana jest bardzo rzadko i nie rozwiązuje to problemu. Wydana w tym trybie decyzja ma bowiem wyłącznie charakter czasowy i w przypadku otrzymania świadczeń rodzinnych zagranicą, może zaistnieć konieczność zwrotu przyznanych w Polsce tymczasowo świadczeń wraz z odsetkami.

Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o podjęcie stosownych działań, zmierzających do usprawnienia trybu wypłaty świadczeń o charakterze rodzinnym, objętych koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 19 kwietnia 2018 r. wyjaśniła, że postępowania prowadzone w sprawach, w których mają zastosowanie regulacje unijne są skomplikowane i niekiedy długotrwałe. Od 1 stycznia br., na mocy ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin, koordynacja świadczeń rodzinnych oraz świadczenia wychowawczego należy do zadań Urzędów Wojewódzkich. Dzięki wprowadzonej zmianie, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zyskało znacznie większy wpływ na egzekwowanie efektywnej realizacji zadań z zakresu unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i na bieżąco monitoruje postępy w realizacji przekazanych spraw, weryfikując jednocześnie otrzymane dane. W kwestii dotyczącej finansowania przejętego przez Urzędy Wojewódzkie zadania Sekretarz Stanu poinformowała, że środki na jego realizację zostały zwiększone w stosunku do roku poprzedniego o 5 min zł. O ile otrzymane przez Wojewodów kwoty okażą się niewystarczające, możliwe będzie ich zwiększenie – w miarę zgłaszanych potrzeb. Zapewniono także Rzecznika, że w ramach Urzędów Wojewódzkich utworzono specjalne komórki organizacyjne, dedykowane wyłącznie do obsługi spraw związanych z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego w zakresie świadczeń rodzinnych i świadczenia wychowawczego. Powstały punkty informacyjne dla zainteresowanych obywateli, gdzie mogą oni dowiedzieć się o statusie swojej sprawy. Przede wszystkim jednak zmieniono organizację pracy, poprzez położenie większego nacisku na liczbę pracowników, którzy odpowiadają za prowadzenie postępowań i wydawanie decyzji administracyjnych, co wpływa na przyspieszenie realizacji spraw.