Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze pracy pielęgniarek środowiskowych opiekujących się osobami chorującymi psychicznie.

Podczas spotkania regionalnego Rzecznikowi Praw Obywatelskich przedstawiono problem dotyczący uprawnień, na gruncie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, osób zajmujących się świadczeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi w miejscu zamieszkania.

Organizowanie i świadczenie tego rodzaju usług opiera się w szczególności o przepisy: ustawy o pomocy społecznej, ustawy o ochronie zdrowia psychicznego i rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych. Specjalistyczne usługi mogą być świadczone przez osoby posiadające kwalifikacje do wykonywania zawodu: pracownika socjalnego, psychologa, pedagoga, logopedy, terapeuty zajęciowego, pielęgniarki, asystenta osoby niepełnosprawnej, opiekunki środowiskowej, specjalisty w zakresie rehabilitacji medycznej, fizjoterapeuty lub innego zawodu dającego wiedzę i umiejętności pozwalające świadczyć określone specjalistyczne usługi. Ponadto osoba świadcząca usługi powinna legitymować się co najmniej półrocznym stażem w jednej z ustawowych jednostek. Osoby świadczące usługi posiadają przeszkolenie i doświadczenie w zakresie: umiejętności kształtowania motywacji do akceptowanych przez otoczenie zachowań, kształtowania nawyków celowej aktywności, prowadzenia treningu zachowań społecznych.

Przedstawione Rzecznikowi postulaty dotyczyły przede wszystkim wprowadzenia urlopu zdrowotnego. Wskazywano także na zasadność uznania świadczenia specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi w miejscu zamieszkania jako pracy w szczególnym charakterze w oparciu o przepisy ustawy o emeryturach pomostowych.

Mając na uwadze powyższe Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie postulowanych rozwiązań w oparciu o kompleksową analizę sytuacji prawnej osób zajmujących się świadczeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi w miejscu zamieszkania.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 12 kwietnia 2018 r. wskazała, że regulacje prawne dotyczące zagadnienia poruszonego przez Rzecznika są zawarte w ustawie o emeryturach pomostowych. O tym, czy dana praca wykonywana przez określonego pracownika powinna być uznana za pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze nie decyduje nazwa stanowiska pracy lecz charakterystyka wykonywanej pracy, zgodna z kryteriami zawartymi w przepisach ww. ustawy. Zgodnie z ustawą o emeryturach pomostowych podmiotem uprawnionym do kwalifikowania danego rodzaju pracy jako pracy o szczególnym charakterze jest zakład pracy (płatnik składek), u którego dana praca jest wykonywana. Z kolei kwestie dotyczące specjalistycznych usług opiekuńczych, w tym kwalifikacji osób świadczących takie usługi, uregulowane są w ustawie o pomocy społecznej oraz w rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych. Wobec powyższego, w ocenie MRPIPS, nie ma możliwości uwzględnienia postulowanych przez Rzecznika rozwiązań w odniesieniu do osób świadczących specjalistyczne usługi opiekuńcze osobom z zaburzeniami psychicznymi w miejscu ich zamieszkania.