Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego w sprawie umieszczania umywalek poza kącikiem sanitarnym w celach jednostek penitencjarnych.

Rzecznik Praw Obywatelskich przypomniał, że przepisy: § 29 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2016 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności oraz odpowiednio – § 34 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2016 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania stanowią, że niezbędne urządzenia sanitarne w celach sytuuje się w sposób zapewniający ich niekrępujące użytkowanie. Do takich urządzeń z pewnością zaliczyć można umywalki, tymczasem w wielu jednostkach penitencjarnych wprowadza się rozwiązania techniczne polegające na umieszczaniu umywalki poza kącikiem sanitarnym, w miejscu nieosłoniętym od reszty celi.

Rzecznik kierował już dwukrotnie wystąpienia w przedmiotowej sprawie do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej (w dniu 17 lipca 2015 r. oraz w dniu 10 marca 2016 r.). Podniósł w nich, że w celach, w których umywalka znajduje się poza wydzielonym pełną, trwałą zabudową kącikiem sanitarnym i jest ona jedynym tego typu urządzeniem w pomieszczeniu, osadzeni nie mają zapewnionych warunków intymności podczas wykonywania czynności związanych z utrzymaniem higieny osobistej.

Skargi samych osadzonych, ale również raporty przedstawicieli Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur z wizytacji jednostek penitencjarnych potwierdzają, że montowanie umywalek poza kącikami sanitarnymi narusza prawo do intymności, skutkuje zmniejszaniem powierzchni samych kącików sanitarnych oraz powoduje liczne niedogodności związane z korzystaniem z umywalek na oczach osób trzecich, niejednokrotnie tuż przy miejscu do spania/ramie łóżka osadzonego.

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie oraz o podjęcie stosownych działań.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 21 lutego 2017 r. przypomniał, że stosownie do treści art. 110 § 2 zd. 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy cele wyposaża się w odpowiedni sprzęt kwaterunkowy zapewniający skazanemu, m.in. odpowiednie warunki higieny. Natomiast zgodnie z § 3 ust. 7 Wytycznych nr 3/2011 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 4 października 2011 r. w sprawie wymagań technicznych i ochronnych dla pawilonów zakwaterowania osadzonych, cele mieszkalne należy wyposażyć w węzeł sanitarny, w składzie którego m.in. powinna znaleźć się umywalka z doprowadzeniem ciepłej i zimnej wody. W odniesieniu do ww. wytyczanych Sekretarz Stanu zauważył, iż mają one zastosowanie do pawilonów penitencjarnych nowobudowanych, jak również przebudowywanych i adaptowanych po wejściu w życie wytycznych (§ 7), co oznacza, że w takich obiektach umywalka musi być umieszczona w ramach węzła sanitarnego. W pozostałych zaś przypadkach, stosownie do dyspozycji ustawy dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy i wydanych na jej podstawie przepisów wykonawczych, urządzenia sanitarne powinny być umieszczone tak, aby można było z nich korzystać w sposób niekrępujący. Jednocześnie Sekretarz Stanu wskazał, że przedstawiony przez Rzecznika problem praktycznie nie występuje w zakładach karnych typu otwartego i półotwartego, w których urządzenia sanitarne, zgodnie z normą kodeksową, mogą być usytuowane poza celami mieszkalnymi. Zapewnił także, że Służba Więzienna od szeregu lat systematycznie podejmuje wysiłki mające na celu poprawę warunków sanitarno-bytowych osadzonych, jednak np. istniejące ograniczenia techniczno-architektoniczne w wielu przypadkach nie pozwalały na umieszczenie umywalki wewnątrz kącika sanitarnego.