Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Wiceprezesa Rady Ministrów Ministra Finansów w sprawie indywidualnych interpretacji podatkowych.

Z dniem 1 stycznia 2016. wprowadzono regulację, zgodnie z którą Minister Finansów może z urzędu stwierdzić wygaśnięcie interpretacji indywidualnej, jeżeli jest ona niezgodna z interpretacją ogólną wydaną w takim samym stanie prawnym.

Przepisy Ordynacji podatkowej, a także Przepisy przejściowe nie precyzują, jak będzie kształtowała się sytuacja podatników, którzy uzyskali interpretacje indywidualne, następnie poddane kontroli sądowoadministracyjnej. Stwierdzenie wygaśnięcia interpretacji indywidualnej, której kontrola sądowoadministracyjna została zakończona przed wydaniem interpretacji ogólnej powoduje, że orzeczenie sądowe traci swój byt, a należy mieć na uwadze, że w myśl Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi prawomocne orzeczenia sądowe wiążą nie tylko strony i sąd, który je wydał ale również inne sądy i organy państwowe.

Taka regulacja zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich może budzić wątpliwości, co do zgodności z zasadami wynikającymi z zasady demokratycznego państwa prawnego, przede wszystkim z zasadą poprawnej legislacji czy ochrony zaufania obywateli do państwa.

Kolejną kwestią poruszoną w wystąpieniu przez Rzecznika jest fakt nieuwzględniania orzecznictwa sądów administracyjnych w wydawanych interpretacjach ogólnych, co prowadzi do sporów między obywatelami, a organami podatkowymi. Rzecznik stoi na stanowisku, że Minister Finansów, wydając interpretacje ogólne jest zobowiązany uwzględnić dorobek orzeczniczy sądów.

W skargach kierowanych do Rzecznika podatnicy zwracają również uwagę na brak stabilności w kwestii wykładni obowiązujących przepisów. Żalą się, że interpretacje ogólne prezentują odmienną wykładnię prawa od zwartej w wydanych uprzednio interpretacjach indywidualnych. Podatnicy zachęceni możliwościami, jakie daje im uzyskanie interpretacji indywidualnej, planują i podejmują decyzje co do swoich dalszych aktywności i przedsięwzięć biznesowych. Działają w zaufaniu do organów podatkowych by ostatecznie przekonać się przede wszystkim o braku stabilności, którą powinny dawać interpretacje indywidualne.

Rzecznik wskazał również na skutki, które może za sobą pociągnąć ograniczenie kontroli interpretacji indywidualnych przez sądy administracyjne. Odmowa wszczęcia postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnej gdy zastosowanie ma interpretacja ogólna jest pewnym zagrożeniem dla podatników, ponieważ pozbawia ich prawa do wcześniejszego zweryfikowania poglądów organów podatkowych przez sąd administracyjny.

W ocenie Rzecznika przedstawione powyżej problemy, mogą mieć wpływ na osłabienie ochrony prawnej poszczególnych podatników. Wprowadzone zmiany nie rozwiązują problemu, który jest główną przyczyną trudności podatników, a mianowicie niejasnych i wieloznacznych przepisów prawa podatkowego. Kluczowe dla rozwiązania tych problemów byłoby takie ukształtowanie systemu prawa podatkowego, które będzie pozwalało obywatelom na przewidzenie konsekwencji prawnych swoich zachowań. W związku z tym Rzecznik zwrócił się do Ministra o zajęcie stanowiska w przedstawionej kwestii.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów w piśmie z 11 maja 2017 r. zauważył, że potrzeba wydania z urzędu ogólnej interpretacji podatkowej powstaje szczególnie wtedy, gdy w tożsamych stanach faktycznych wydawane są rozbieżne interpretacje indywidualne lub zapadają rozbieżne wyroki sądów lub też, gdy zapadnie odmienne od dotychczasowej praktyki rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego bądź Trybunatu Sprawiedliwości UE. Te rozbieżności mogą być eliminowane właśnie przez stwierdzenie wygaśnięcia interpretacji indywidualnej niezgodnej z interpretacją ogólną wydaną w takim samym stanie prawnym. Za nieuzasadnione należy uznać obawy Rzecznika o niespójność systemową omawianej regulacji, a tym samym naruszenie zasad poprawnej legislacji. Szczególną ochronę materialnoprawną zapewniają podatnikowi art. 14k i art. 14m Ordynacji podatkowej, gdyż chronią prawa podatnika przed potencjalnie niekorzystną dla niego zmianą wykładni prawa. Z kolei art. 14e § 3 O.p. gwarantuje podatnikowi prawo do zaskarżenia postanowienia o stwierdzeniu wygaśnięcia interpretacji indywidualnej w drodze zażalenia. Podsekretarz Stanu poinformował także, że zgodnie z kierunkowymi założeniami nowej ordynacji podatkowej, przesłankę wystąpienia przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych z pytaniem prawnym stanowić będzie wyłonienie się w toku wydawania interpretacji ogólnej poważnych wątpliwości na tle rozbieżnego orzecznictwa sądów administracyjnych. Opracowanie projektu nowej ordynacji podatkowej powinno nastąpić do dnia 13 października 2017 r.