Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie procedury doręczania korespondencji sądowej.

Wśród problemów związanych z dostarczaniem korespondencji z sądów, jakie sygnalizują zwracający się do Biura RPO obywatele, znajduje się kwestia wzoru formularza zawiadomienia o pozostawieniu przesyłki sądowej w placówce pocztowej lub urzędzie gminy (tzw. awizo). Formularz ten stanowi załącznik do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 października 2010 r. w sprawie szczegółowego trybu i sposobu doręczania pism sądowych w postępowaniu cywilnym. Główny zarzut, jaki jest podnoszony, dotyczy braku wskazania informacji o nadawcy przesyłki w obowiązującym wzorze formularza.

Obowiązujące przepisy prawa stanowią, że nieodebranie przez adresata przesyłki pozostawionej w placówce pocztowej lub urzędzie gminy w terminie wynikającym z art. 139 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (po dwukrotnym pozostawieniu w skrzynce pocztowej awizo) powoduje przyjęcie fikcji prawnej doręczenia przesyłki, pociągającej za sobą wszelkie skutki doręczenia. Datą, w jakiej uznaje się przesyłkę za doręczoną, jest zatem dzień, w którym upłynął termin do odbioru złożonego na poczcie lub innej placówce podmiotu, który doręcza pisma. Od tego dnia należy liczyć ewentualne terminy procesowe, które zostały otwarte wskutek doręczenia zastępczego przesyłki. Obowiązujący wzór awizo, który nie obejmuje informacji o nadawcy przesyłki, tj. właściwym sądzie, uniemożliwia adresatowi przesyłki niezwłoczne skontaktowanie się z sądem w celu ustalenia treści pisma i – w konsekwencji – uzyskania informacji, czy pismo to wymaga dokonania jakiejkolwiek czynności procesowej (np. złożenia środka zaskarżenia, odpowiedzi na wezwanie sądu). Taka sytuacja zaś, w ocenie Rzecznika, naraża te osoby na negatywne skutki uchybienia terminowi procesowemu oraz może ograniczać ich prawo do sądu.

Zdaniem Rzecznika zasadne jest wprowadzenie zmiany załącznika do ww. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości polegającej na uzupełnieniu wzoru zawiadomienia o pozostawieniu przesyłki w placówce pocztowej lub urzędzie gminy o informację o nadawcy pisma (ewentualnie, co byłoby rozwiązaniem optymalnym, także o wskazanie sygnatury sprawy sądowej).

Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o przedstawienie stanowiska w przedmiocie nowelizacji powołanego na wstępie rozporządzenia.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 17 lutego 2017 r. przypomniał, że zgodnie z art. 139 § 1 kpc doręczyciel, składając niedoręczone pismo w placówce pocztowej lub w urzędzie właściwej gminy, umieszcza zawiadomienie o tym (awizo) w drzwiach mieszkania adresata lub w oddawczej skrzynce pocztowej, wskazując w nim gdzie i kiedy pismo pozostawiono. Takie zawiadomienie powinno zawierać pouczenie, że pismo należy odebrać w odpowiednim terminie. Warto zauważyć, że w takich zawiadomieniach, zarówno w przypadku doręczeń na gruncie postępowania cywilnego, jak i we wszystkich innych, nie przewidziano udostępniania informacji o nadawcy przesyłki. Przedstawiciel resortu zauważył, że przewidziana w ww. przepisie możliwość pozostawienia zawiadomienia o awizowaniu przesyłki sądowej w oddawczej skrzynce pocztowej albo w drzwiach mieszkania adresata, sprawia, że informacje zamieszczane w zawiadomieniu nie są chronione w żaden szczególny sposób, co praktycznie umożliwia zapoznanie się z jego treścią nieograniczonej liczbie osób. Jednocześnie należy podkreślić, że rozwiązanie poruszonego w wystąpieniu Rzecznika problemu nie mogłoby nastąpić wyłącznie w drodze nowelizacji rozporządzenia i zmiany załącznika nr 3, lecz konieczna byłaby interwencja legislacyjna zmierzająca do nowelizacji art. 139 § 1 kpc i jednoznacznego uregulowania w akcie prawnym powszechnie obowiązującym kwestii dotyczącej obowiązku informowania przez operatora pocztowego o nadawcy przesyłki. W zakresie tych regulacji właściwy jednak pozostaje Minister Infrastruktury i Budownictwa, kierujący działem administracji rządowej „łączność”, stosownie do art. 5 pkt 11 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej oraz § 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Infrastruktury i Budownictwa. Podsekretarz Stanu wskazał również, że istniejące obecnie w postępowaniu cywilnym instrumenty prawne umożliwiają ochronę podmiotu postępowania przed negatywnymi konsekwencjami związanymi z uchybieniem terminu do dokonania czynności procesowej w razie awizowania przesyłki sądowej. Na koniec stwierdził, że w chwili obecnej brak jest wystarczających uwarunkowań prawnych i faktycznych, uzasadniających potrzebę podjęcia działań legislacyjnych ingerujących w rozwiązanie dotyczące elementów zawiadomienia o pozostawieniu przesyłki sądowej w placówce pocztowej albo urzędzie gminy, przewidziane w art. 139 § 1 kpc.