Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Prezes Rady Ministrów w sprawie zmiany granic gmin w województwie opolskim.

Z dniem 1 stycznia 2017 r. nastąpić ma zmiana granic gmin w województwie opolskim. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 lipca 2016 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany nazwy gminy obejmuje m.in. włączenie w granice Miasta Opola fragmentów gmin: Dobrzeń Wielki (sołectwo Borki, część sołectwa Brzezie, sołectwo Czarnowąsy, część sołectwa Dobrzeń Mały, sołectwo Krzanowice, sołectwo Świerkle), Komprachcice (sołectwo Chmielowice, sołectwo Żerkowice) i Prószków (sołectwo Winów). Wszystkie ww. gminy są obecnie wpisane do prowadzonych przez Ministra Spraw Wewnętrznych rejestrów gmin, w których mogą być używane dodatkowe nazwy w języku mniejszości (niemieckim) oraz może być używany język pomocniczy (niemiecki). Co za tym idzie, obywatele polscy należący do mniejszości, przy obecnym kształcie granic administracyjnych, mogą korzystać z wynikających z ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym uprawnień. Niestety, poprzez przeprowadzenie opisanej wyżej zmiany granic, uprawnień tych zostaną pozbawieni.

W ocenie Rzecznika obecnie obowiązujące regulacje ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym wymagają zmiany lub uzupełnienia, nie są bowiem dostosowane do wiążących Rzeczpospolitą Polską norm prawa międzynarodowego, jak choćby Europejskiej Karty języków regionalnych lub mniejszościowych sporządzonej w Strasburgu dnia 5 listopada 1992 r. W raporcie wyjaśniającym do Karty znajduje się zapis stanowiący, iż w sytuacji, gdy jednostki podziału administracyjnego nie mogą być dostosowane do występowania języka regionalnego lub mniejszościowego, muszą przynajmniej pozostać neutralne i ich powstawanie (zmiana) nie może wywierać negatywnego wpływu na język.

Rzecznik zwrócił się z prośbą o ustosunkowanie się do przedstawionej kwestii.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w piśmie z 11 stycznia 2017 r. zapewnił, że resort przeprowadzając analizy dotyczące wniosku Miasta Opola o zmianę granic jednostek samorządu terytorialnego dokonał również oceny potencjalnego wpływu przedmiotowych zmian na prawa mniejszości narodowych. Powyższa ekspertyza nie wykazała, aby proponowane rozszerzenie granic miasta Opola mogło stanowić zagrożenie dla realizacji praw mniejszości narodowych, w tym mniejszości niemieckiej. Podsekretarz Stanu wskazał, że w wyniku wydania rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 lipca 2016 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany nazwy gminy ustalone zostały nowe granice administracyjne poszczególnych gmin, a tym samym dokonano zmiany w zakresie terytorium danych gmin. Powyższe może z kolei wiązać się ze zmianą proporcji narodowościowych w ramach ustalonych (zmienionych) w drodze wspomnianego rozporządzenia granic administracyjnych gmin, jednakże nie wpływa na zmianę ww. proporcji na obszarze bądź obszarach zamieszkałych przez daną mniejszość. Podsekretarz Stanu przypomniał także, że ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym przewiduje możliwość używania na terenie gmin dodatkowych, tradycyjnych nazw ulic, miejscowości i obiektów fizjograficznych w językach mniejszościowych oraz w języku regionalnym w sytuacji, gdy w wyniku ostatniego spisu powszechnego urzędowo ustalona liczba mieszkańców gminy deklarujących przynależność do mniejszości lub posługiwanie się językiem regionalnym jest nie mniejsza niż 20%.
To stosunkowo niewysoki próg ww. proporcji mieszkańców danej gminy. Podsumowując, postulat zmiany przepisów ww. ustawy w przedmiotowym zakresie, w ocenie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, nie znajduje uzasadnienia.