Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie pobierania dopłat przez osoby bezprawnie użytkujące grunty.

Problem pobierania dopłat przez osoby posiadające grunt w złej wierze ma istotne znaczenie społeczne. Świadczą o tym m.in. doniesienia medialne i skargi rolników wpływające do Rzecznika Praw Obywatelskich. Przyjęte rozwiązania prawne są - w ocenie Rzecznika - niewystarczające. Dlatego Rzecznik wystąpił do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o zmianę przepisów w taki sposób, aby umożliwić Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa weryfikowanie charakteru posiadania gruntów rolnych przez podmioty składające wnioski o przyznanie dopłat.Celem przyznawania płatności bezpośrednich jest wspieranie działalności rolniczej. Przyznanie tych płatności jest uzależnione od faktycznego użytkowania gruntów rolnych, a nie od prawa własności gruntów.Obowiązujące przepisy nie zobowiązują Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do kontroli, czy rolnik, który ubiega się o dopłaty, jest uprawniony do prowadzenia działalności rolniczej na danym gruncie. W ustawie o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego wprowadzono niedawno obowiązek wykazania tytułu prawnego przez rolników wnioskujących o przyznanie dopłat do działki rolnej wchodzącej w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Rozwiązanie to nie uwzględnia jednak sytuacji, gdy wniosek o dopłatę składa podmiot bezprawnie użytkujący grunty stanowiące przedmiot własności prywatnej.Rzecznik podkreślił, że w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego ustawodawca powinien ustanowić przepisy i procedury udzielające równej ochrony prawnej prawom majątkowym, a jednocześnie ma obowiązek powstrzymywania się od przyjmowania regulacji, które te prawa mogłyby pozbawić ochrony prawnej lub też ochronę tę ograniczać.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

W odpowiedzi z 21 maja 2016 r. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wskazał, że płatności bezpośrednie przysługują użytkownikowi, który rzeczywiście wykonuje wszelkie czynności niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa. Dopłaty nie są przewidziane dla właścicieli, którzy dysponując jedynie tytułem własności, nie zajmują się produkcją rolną. To podejście zapewnia realizację celu, jakim jest skierowanie wsparcia bezpośredniego do osób faktycznie zajmujących się działalnością rolniczą.
Przepisy unijne nie upoważniają państwa członkowskiego do uzależnienia prawa do otrzymania płatności bezpośrednich od posiadania tytułu prawnego do gruntów, do których płatności te miałyby zostać przyznane. Jedynym wyjątkiem są rozwiązania wprowadzone ustawą z 9 marca 2016 r. o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw, które dotyczą wyłącznie działek rolnych wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Ze względu na częste przypadki nieuregulowanego stanu prawnego ziemi rolnej będącej w obrocie prywatnym, to rozwiązanie nie może obejmować wszystkich gruntów. Właściciel nieruchomości może dochodzić swych praw w postępowaniu przed sądami powszechnymi.