Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w sprawie problemów rodzin marynarzy, którzy zginęli podczas pracy na morzu.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z prośbą o podjęcie działań, które poprawią sytuację prawną rodzin osieroconych przez marynarzy, którzy zginęli podczas pracy na morzu. Problem ten przedstawiono Rzecznikowi podczas wizyty regionalnej w Szczecinie i Świnoujściu, na spotkaniu z przedstawicielami Fundacji „Ostatni Rejs” zajmującej się pomocą dla marynarzy i osieroconych przez nich rodzin.

Zdaniem rodzin obecnie brak jest rozwiązań prawnych, które zapewniłyby udzielenie pomocy psychologicznej, prawnej i finansowej, zwłaszcza w okresie bezpośrednio po tragicznym zdarzeniu. Marynarz może być uznany za zmarłego po upływie sześciu miesięcy od dnia katastrofy lub innego szczególnego zdarzenia. W tym okresie sytuacja rodzin jest szczególnie trudna, zwłaszcza gdy był on jedynym żywicielem rodziny. Rodziny podkreślają także brak należytego wsparcia ze strony służb konsularnych, firm ubezpieczeniowych oraz zagranicznych pracodawców.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w piśmie z 7 czerwca 2016 r. odpowiedział, że w listopadzie 2015 r. weszła w życie ustawa z 5 sierpnia 2015 r. o pracy na morzu. Ustawa ta reguluje zarówno kwestie zatrudnienia na statkach morskich podnoszących polską banderę, jak i pośrednictwo pracy dla osób poszukujących pracy na statkach morskich o obcej banderze. Obecnie trwają prace nad nowelizacją tej ustawy, które mają na celu wprowadzenie dalszych instrumentów na rzecz ochrony marynarzy.
Minister podkreślił, że większość marynarzy jest zatrudniona na statkach podnoszących obce bandery. Zgodnie z postanowieniami konwencji o prawie morza, statki pływają tylko pod banderą jednego państwa i podlegają jego jurysdykcji. Do obowiązków państwa bandery należy w szczególności poddanie swojej jurysdykcji statku, jego kapitana, oficerów i załogi, w odniesieniu do spraw administracyjnych, technicznych i socjalnych dotyczących danego statku.
Z tego względu możliwość wprowadzenia rozwiązań dotyczących marynarzy pracujących pod obcymi banderami w aktach prawnych leżących we właściwości Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej jest znacznie ograniczona.
W odniesieniu do statków pod polską banderą, ustawa o pracy na morzu wprowadziła obowiązek posiadania przez armatora ubezpieczenia lub innego zabezpieczenia finansowego na wypadek choroby, uszkodzenia ciała lub śmierci marynarza.
Instrumentem prawnym, który umożliwia zabezpieczenie interesów polskich obywateli na statkach obcych bander są postanowienia ustawy o pracy na morzy dotyczące pośrednictwa pracy. Zgodnie z tymi przepisami, agencja zatrudnienia wykonująca pośrednictwo pracy dla osób poszukujących pracy na statkach jest obowiązana posiadać ubezpieczenie lub inne zabezpieczenie finansowe odpowiedzialności za szkody poniesione przez marynarzy z tytułu nieskuteczności pośrednictwa pracy lub niewypełnienia przez armatora zobowiązań wynikających z marynarskiej umowy o pracę. Obywatel RP nie ma jednak obowiązku korzystania z pośrednictwa agencji zatrudnienia lub może korzystać z agencji zatrudnienia działających w innych krajach, nieposiadających dokumentu wydanego przez dyrektora urzędu morskiego i stosownego ubezpieczenia. W takich przypadkach, polska administracja morska nie posiada instrumentów pozwalających na podjęcie działań wobec podmiotów zagranicznych.