Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie edukacji antydyskryminacyjnej w szkołach z dnia 2016-03-17.
Wystąpienie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie edukacji antydyskryminacyjnej w szkołach.
Rzecznik Praw Obywatelskich często otrzymuje skargi dotyczące problemów z realizacją przez szkoły edukacji antydyskryminacyjnej oraz braku adekwatnej reakcji na dyskryminację i przemoc motywowaną uprzedzeniami, występujące w środowisku szkolnym zwłaszcza wśród rówieśników. Szkoły same nie poradzą sobie z tymi problemami. Konieczne jest większe zaangażowanie i efektywne wsparcie ze strony Ministerstwa Edukacji Narodowej. Rzecznik podkreślił, że edukacja antydyskryminacyjna jest kluczowa dla zapewnienia rzeczywistej równości kobiet i mężczyzn oraz upowszechniania postawy tolerancji wobec przedstawicieli różnych kultur, wyznań, narodowości czy orientacji seksualnych, a przez to przeciwdziałania takim zjawiskom jak rasizm, ksenofobia, homofobia czy innym przejawom nierównego traktowania.
Jak wynika z raportów organizacji pozarządowych większość uczniów spotyka się z agresją ze strony rówieśników. Dyskryminacja w szkołach ma miejsce nie tylko w relacjach rówieśniczych, ale także ze strony nauczycielek i nauczycieli. Organizacje pozarządowe wielokrotnie zwracały się do Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie konieczności zwiększenia kompetencji kadry nauczycielskiej w kwestiach przeciwdziałania i reagowania na dyskryminację oraz przemoc motywowaną uprzedzeniami, w tym przemoc ze względu na płeć. Brak reakcji ze strony szkoły na zgłaszane przypadki dyskryminacji i przemocy może prowadzić nawet do tragicznych konsekwencji, co wskazuje na wagę problemu i skalę wyzwań stojących przed systemem oświaty. Zdaniem Rzecznika istotne jest także stanowisko Minister Edukacji Narodowej w sprawie dyrektorów szkół i nauczycieli krytykowanych za podejmowanie działań na rzecz promowania zasady równego traktowania w szkołach.
Edukacja antydyskryminacyjna była tematem wielu wystąpień Rzecznika, również w kontekście podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego, które naruszają zasadę równego traktowania poprzez prezentowanie treści niezgodnych z ratyfikowanymi przez Polskę umowami międzynarodowymi. W ocenie Rzecznika należałoby wprowadzić wymóg opiniowania podręczników również pod kątem oceny zgodności treści i materiału ilustracyjnego z zasadą równego traktowania i niedyskryminacji. Wymagałoby to odpowiedniej zmiany rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego podręczników.
O potrzebie zwiększenia wysiłków na rzecz upowszechnienia idei praw człowieka mowa jest także w zaleceniach organów międzynarodowych monitorujących stan przestrzegania praw człowieka.
Rzecznik wyraził nadzieję, że podczas realizowanej przez Minister Edukacji Narodowej ogólnopolskiej debaty o systemie oświaty zagadnienie edukacji antydyskryminacyjnej będzie obecne w wielu dyskusjach tematycznych, które przyczynią się do upowszechnienia wypracowanych już dobrych praktyk oraz przygotowania dalszych skutecznych rozwiązań służących poprawie jakości edukacji.
W ramach rządowego programu na lata 2014-2016 „Bezpieczna i przyjazna szkoła” realizowany jest projekt pod nazwą „Ocena szkół i placówek systemu oświaty realizujących politykę ochrony dzieci przed agresją i przemocą”. Zadanie to realizuje Fundacja Dzieci Niczyje. Szkoły, które dobrowolnie przystąpią do projektu są zobowiązane do wprowadzenia polityki ochrony dzieci przed agresją, przemocą i dyskryminacją. W ramach projektu szkoła oferuje nauczycielom i rodzicom bezpłatne szkolenia z doskonalenia kompetencji wychowawczych. Liczne szkolenia z zakresu przeciwdziałania przemocy skierowane są także do uczniów.
Na podstawie ustawy o pomocy psychologiczno-pedagogicznej zapewniane jest wsparcie uczniów, ich rodziców i nauczycieli. Uruchomiona została także ogólnopolska infolinia informacyjno-interwencyjna dla uczniów, rodziców i nauczycieli.
Ministerstwo organizowało w latach 2011-2012 szkolenia dla rzeczoznawców podręczników szkolnych w celu uwrażliwienia na treści o charakterze dyskryminacyjnym. W ocenie Ministerstwa nie jest uzasadnione wprowadzanie odrębnej opinii dotyczącej zgodności treści i materiału ilustracyjnego podręczników z zasadą równego traktowania i niedyskryminacji. Jednym z warunków dopuszczenia podręcznika do użytku szkolnego jest bowiem zgodność z przepisami prawa.
Jednocześnie Sekretarz Stanu poinformowała o możliwości przesyłania za pośrednictwem strony internetowej poświęconej ogólnopolskiej debacie oświatowej wszelkich uwag i wniosków dotyczących tematów związanych z oświatą.