Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Rozwoju w sprawie wytycznych dotyczących wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

W ocenie Rzecznika poważne zastrzeżenia natury konstytucyjnej budzi charakter prawny Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Na brak zgodności postanowień Wytycznych z Konstytucją wskazują również obywatele w skargach kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich. Podstawową konstrukcją systemu źródeł prawa w Konstytucji RP jest ich podział na źródła powszechnie i wewnętrznie obowiązującego prawa. Konstytucja w sposób wyczerpujący określa rodzaje aktów prawa o charakterze powszechnie obowiązującym i organy władzy publicznej, wyposażone w kompetencje prawotwórcze. Natomiast akty wewnętrzne są wydawane wyłącznie na podstawie ustawy i mogą wiązać jedynie jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu ten akt. Nie mogą one kształtować sytuacji prawnej podmiotu spoza układu organizacyjnego podległego organowi wydającemu dany akt. Co więcej, nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów. Omawiane Wytyczne są regulacjami o charakterze wewnętrznym. Jednocześnie zawierają normy o charakterze generalnym i abstrakcyjnym, których przestrzeganie jest warunkiem zakwalifikowania wydatków poniesionych przez beneficjentów i ich partnerów w projektach realizowanych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Wytyczne wyznaczają tym samym prawa i obowiązki określonych podmiotów, których nie można uznać za jednostki podległe organizacyjnie organowi wydającemu ten akt prawny. Zdaniem Rzecznika niedopuszczalne jest regulowanie sytuacji prawnej beneficjentów za pomocą Wytycznych. Rzecznik Praw Obywatelskich postuluje, aby część regulacji zawartych w Wytycznych znalazła się w aktach prawa powszechnie obowiązującego.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Rozwoju w piśmie z 5 lutego 2016 r. nie podzielił stanowiska Rzecznika. W ocenie resortu niecelowe jest dokonywanie istotnych zmian w konstrukcji wytycznych, czy też w zakresie formy regulacji materii, która aktualnie jest w tych dokumentach ujęta. Wytyczne są aktami prawa wewnętrznego, wydawanymi przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego w celu zapewnienia zgodności sposobu wdrażania programów finansowanych ze środków unijnych z prawem Unii Europejskiej oraz spełniania wymagań określonych przez Komisję Europejską, a także dla zapewnienia jednolitości zasad wdrażania programów operacyjnych.
Wytyczne nie mają i nie powinny mieć charakteru źródła prawa powszechnie obowiązującego. Wiążą one instytucje zaangażowane we wdrażanie programów operacyjnych i mają charakter względnie obowiązujący wnioskodawców, którzy ubiegają się o środki funduszowe z uwzględnieniem reguł ustalonych przez instytucję zarządzającą oraz beneficjentów, którzy przyjmują na siebie, na podstawie podpisanej umowy o dofinansowanie, obowiązek stosowania wytycznych.
Łącznie z przepisami powszechnie obowiązującymi wytyczne mogą stanowić podstawę kontroli sądowej, przy czym sąd administracyjny ma kompetencje do stwierdzenia niezgodności postanowień wytycznych z przepisami prawa powszechnie obowiązującego w indywidualnej sprawie.