Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Rzecznika Praw Dziecka w sprawie przypadków odbierania dzieci polskim rodzinom mieszkającym w Norwegii.

Rzecznik Praw Obywatelskich od kilku lat zajmuje się sprawami obywateli polskich przebywających w Norwegii, których dzieci zostały odebrane przez służby norweskie odpowiedzialne za opiekę nad dziećmi. Z informacji uzyskanych od Ministerstwa Spraw Zagranicznych wyłaniają się problemy mające zasadnicze znaczenie dla udzielania pomocy polskim obywatelom. Przede wszystkim, w razie interwencji podjętej przez polskiego konsula, przeszkodą w pomocy polskim obywatelom jest nieinformowanie konsula o przypadkach odbierania rodzicom pieczy nad dziećmi. Na etapie monitorowania spraw poważne zaniepokojenie wywołuje działanie niektórych oddziałów norweskiego urzędu Barnevernet polegające na braku dbałości o zachowanie ważnych dokumentów tożsamości potwierdzających obywatelstwo polskie. Wątpliwości budzi też praktyka wynajmowania przez ten urząd prywatnych firm do obsługi prowadzenia spraw dotyczących umieszczenia małoletniego w rodzinie zastępczej. Z informacji przekazanych przez MSZ wynika ponadto, iż norweska Rzecznik Praw Dziecka nie ma kompetencji do podejmowania interwencji w sprawach indywidualnych. Sygnalizowane problemy mają charakter systemowy, a ich rozwiązanie wymaga ścisłej współpracy z norweskimi władzami. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o rozważenie nawiązania współpracy z norweską Rzecznik Praw Dziecka w celu udzielenia wsparcia działaniom polskich władz konsularnych w Norwegii.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Rzecznik Praw Dziecka (05.05.2015 r.) wyjaśnił, że pomimo braku możliwości podjęcia bezpośredniej interwencji u instytucji zagranicznych, od wielu lat monitoruje toczące się przed sądami i instytucjami zagranicznymi postępowania z udziałem małoletnich obywateli polskich. Do Biura Rzecznika Praw Dziecka docierają niepokojące sygnały od Polaków mieszkających z dziećmi za granicą. Dotyczą one decyzji podejmowanych przez służby socjalne i sądy obcych państw, których skutkiem jest zabranie dzieci spod opieki rodziców, zakaz kontaktów z małoletnimi, a także ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej. W większości skargi te pochodzą od obywateli polskich zamieszkałych w Niemczech, Wielkiej Brytanii i Norwegii. W celu wyjaśnienia każdej zgłoszonej sprawy, Rzecznik Prawa Dziecka zgłasza się o pomoc do polskich placówek konsularnych. Na wniosek Rzecznika Praw Dziecka pracownicy polskich urzędów konsularnych kierują pisma do instytucji socjalnych z prośbą o wyjaśnienie przyczyn działań podjętych wobec małoletnich obywateli polskich, podejmują interwencje w przypadku stwierdzenia uniemożliwienia kontaktów rodziców z dziećmi, monitorują przebieg postępowań sądowych toczących się przed sądami opiekuńczymi.
Rzecznik Praw Dziecka od wielu lat współpracuje z norweskim Rzecznikiem Praw Dziecka, zarówno w sprawach indywidualnych, jak i w ramach Europejskiej Sieci Rzeczników Praw Dziecka. Należy jednak zaznaczyć, że instrumentarium prawne i kompetencje w zakresie możliwości podejmowania przez norweskiego Ombudsmana bezpośrednich interwencji w sprawach indywidualnych znacząco różnią się od konstrukcji przyjętej w Polsce. Często w odpowiedzi na prośby o podjęcie interwencji, kierowane do norweskiego odpowiednika, Rzecznik Praw Dziecka uzyskiwał informacje, że z uwagi na brak prawnego umocowania nie może podjąć interwencji. Rzecznik Praw Dziecka zasugerował nawiązanie współpracy przez Rzecznika Praw Obywatelskich ze swoim odpowiednikiem w Norwegii, który może posiadać szersze kompetencje aniżeli norweski Rzecznik Praw Dziecka.