Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie problemów związanych ze stosowaniem ustawy o obywatelstwie polskim.

W działalności Rzecznika Praw Obywatelskich pojawił się problem związany ze stosowaniem niektórych norm zawartych w ustawie o obywatelstwie polskim. Duże trudności stwarza wypełnienie formularza o potwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego. Wnioskodawcy zgłaszają wiele uwag do obszerności wniosku o potwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego. Wydaje się, że w sprawach nieskomplikowanych wypełnianie znacznej ilości rubryk zawierających szczegółowe dane osobowe jest zbędne. Warto rozważyć wprowadzenie zasady, że organ prowadzący postępowanie może żądać w uzasadnionych przypadkach dodatkowych danych. Stanowisko takie znajduje swe uzasadnienie również w przepisach rangi konstytucyjnej. Zgodnie z Konstytucją władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym. Ponadto Rzecznik zwraca uwagę na następujące zagadnienie. Stosownie do postanowień ustawy o obywatelstwie polskim, za obywatela polskiego uznaje się małoletniego cudzoziemca przebywającego na terytorium RP na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE lub prawa stałego pobytu, którego jedno z rodziców jest obywatelem polskim, a drugie z rodziców, nieposiadające obywatelstwa polskiego, wyraziło zgodę na to uznanie. Przepis ten dotyczy tylko dzieci cudzoziemca i obywatela polskiego, natomiast pojawia się wątpliwość w sytuacji, gdy jedno z rodziców nabyło obywatelstwo polskie, a dziecko urodziło się przed nabyciem obywatelstwa polskiego przez rodzica i nie nabyło tego obywatelstwa, a drugie z rodziców posiada obywatelstwo polskie. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o rozważenie możliwości podjęcia działań legislacyjnych zmierzających do zmiany stanu prawnego w omawianym zakresie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Spraw Wewnętrznych (25.02.2015 r.) zapewnił, że Ministerstwo Spraw Wewnętrznych na bieżąco monitoruje i analizuje stosowanie przepisów ustawy o obywatelstwie polskim, również pod kątem ich ewentualnej nowelizacji. Przepisy ustawy o obywatelstwie polskim określają, że wniosek o potwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego winien zawierać dane osoby, której potwierdzenie dotyczy i jej wstępnych do drugiego stopnia oraz informacje o istotnych okolicznościach niezbędnych do ustalenia stanu faktycznego i prawnego. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie wzoru formularza wniosku o potwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego określa katalog danych osoby, której dotyczy potwierdzenie i jej wstępnych do drugiego stopnia oraz informacji o istotnych okolicznościach niezbędnych do ustalenia rzeczywistego stanu faktycznego i prawnego. Zgodnie z wzorem wniosku, stanowiącym załącznik do rozporządzenia, należy wypełnić wszystkie rubryki, natomiast dopuszczalne jest wpisanie w nich „nieznane” lub „nie dotyczy”. Minister Spraw Wewnętrznych skierował w dniu 7 marca 2014 r. pismo do wojewodów, w którym zalecił wykładnię celowościową omawianego przepisu, przy jednoczesnym uwzględnieniu indywidualnego stanu faktycznego i prawnego każdej sprawy o potwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego. Niezasadne jest wymaganie od wnioskodawców, w każdym przypadku, podawania we wniosku, a następnie dokumentowania wszystkich podanych informacji, jeżeli nie są to okoliczności i dane niezbędne do właściwego rozstrzygnięcia sprawy. Odnosząc się do kolejnego problemu wskazanego w wystąpieniu Rzecznika, Minister Spraw Wewnętrznych stwierdził, że za obywatela polskiego może zostać uznany każdy cudzoziemiec, bez względu na wiek, a więc również małoletni, którego oboje rodzice posiadają obywatelstwo polskie. Ważne przy tym jest, co wynika z ustawy o obywatelstwie polskim, aby z wnioskiem o uznanie małoletniego cudzoziemca za obywatela polskiego wystąpili oboje rodzice lub przedstawiciele ustawowi, tzn. wymagane są pod wnioskiem podpisy obojga rodziców lub przedstawicieli ustawowych.