Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie braku uregulowań dotyczących sytuacji prawnej osoby ubezwłasnowolnionej w zakresie kontaktów z rodziną lub innymi osobami bliskimi z dnia 2015-02-06.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie braku uregulowań dotyczących sytuacji prawnej osoby ubezwłasnowolnionej w zakresie kontaktów z rodziną lub innymi osobami bliskimi.
We wcześniejszej korespondencji w przedmiotowej sprawie Minister Sprawiedliwości zgodził się ze stanowiskiem, iż konieczne jest zapewnienie skutecznej ochrony praw osób niepełnosprawnych poprzez zmiany przepisów prawa procesowego, które umożliwiłyby realizację przez rodziców kontaktów z ubezwłasnowolnionym całkowicie dzieckiem, będącym osobą dorosłą. Zapewniono, że przy dokonywaniu najbliższej nowelizacji prawa rodzinnego zostanie rozważona koncepcja odpowiedniej zmiany przepisów. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o informację, czy w Ministerstwie Sprawiedliwości prowadzone są prace przygotowujące projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy bądź ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, które zmierzałyby do uregulowania prawa do kontaktów krewnych z osobą ubezwłasnowolnioną.
Jeżeli opiekun nie uznaje za zgodne z dobrem podopiecznego utrzymywania przez niego kontaktów, powinien wystąpić do sądu opiekuńczego o zezwolenie na odmowę wyrażenia zgody na te kontakty. Opiekun musi przede wszystkim uwzględniać potrzeby i dobro osoby pozostającej pod opieką oraz w miarę możliwości uwzględniać życzenia podopiecznego. Z tej przyczyny, nawet jeżeli nie dostrzega konieczności zwrócenia się do sądu o zezwolenie na uniemożliwienie lub ograniczenie utrzymywania kontaktów przez ubezwłasnowolnionego z określonymi osobami, rodzice lub inne osoby bliskie podopiecznego mogą poinformować sąd o takim zakazie ze strony opiekuna. Jeżeli okaże się, że opiekun nie sprawuje opieki w sposób należyty, sąd wyda odpowiednie zarządzenia, np. nakaże opiekunowi umożliwienie kontaktów podopiecznego z rodzicami lub innymi osobami bliskimi. Nienależyte wykonywanie opieki może także skutkować zwolnieniem opiekuna ze sprawowania opieki, gdyż nierespektowanie zarządzeń sadu, przejawiające się uniemożliwianiem lub ograniczaniem możliwości utrzymywania przez podopiecznego kontaktów np. z drugim rodzicem, stanowi przejaw zachowania naruszającego dobro osoby pozostającej pod opieką.
W założeniach projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw przewidziano dokonanie kompleksowych zmian w zakresie ochrony praw osób niepełnosprawnych przez zastąpienie instytucji ubezwłasnowolnienia, a co za tym idzie również opieki nad ubezwłasnowolnionym całkowicie, innymi, bardziej elastycznymi środkami dopasowanymi do indywidualnych potrzeb konkretnej osoby i jeżeli to możliwe, bez ingerencji w jej zdolność do czynności prawnych. Proponowane rozwiązania przyjmują jako zasadę istnienie pełnej zdolności do czynności prawnych osoby dorosłej i jako wyjątki od niej, ograniczenie możliwości korzystania z tej zdolności, gdy jest to konieczne ze względu na stan konkretnej osoby z zaburzeniami psychicznymi. W świetle projektowanej regulacji, jeżeli sąd określając zakres zadań opiekuna nie wskaże wprost uprawnienia do decydowania w zakresie kontaktów podopiecznego z jego osobami najbliższymi, decyzje w tej materii pozostaną poza uprawnieniami opiekuna. Tym samym nie będzie on uprawniony do stosowania jakichkolwiek ograniczeń ani wobec podopiecznego ani wobec jego najbliższych.